अहिले शिक्षा क्षेत्र एकदमै जटिल अवस्थामा छ। सानोदेखि ठूलो कक्षा सबैको परीक्षा स्थगित भएको छ। यस्तो समयमा बालबालिकाको दैनिकी बिहान उठेदेखि राति नसुतेसम्म मोबाइल, टिभी तथा आइप्याडमा झुम्मिनु रहेको छ। जसको असर बालबालिकाको कलिलो आँखामा त पर्छ नै मानसिक स्थितिमा पनि पर्छ। यो पक्कै पनि उनीहरूको भविष्यको लागि राम्रो होइन।यस्तो समयमा बालबालिकाको ध्यान सिर्जनात्मक क्रियाकलापतर्पm यसरी केन्द्रित गर्न सकिन्छ।
१. दैनिक तालिका बनाउने
बालबालिकाको दैनिक तालिका बनाउनुहोस्, जसमा उनीहरू बिहान उठेदेखि राति नसुतेसम्म के के गर्ने सोको तालिका अभिभावकले बनाइदिनुपर्छ। जसमा उनीहरूको खाने समय, पढ्ने समय, खेल्ने समय, वार्तालाप गर्ने समय र टिभी, मोबाइल हेर्ने समय छुटयाइदिनुपर्छ।
२. पोष्टिक आहारयुक्त खाना
बालबालिकाहरूको अर्काे चासोको विषय खाना पनि हो। उनीहरूलाई मन पर्ने खाना फरकफरक तरीकाले पकाइदिने गर्नुपर्दछ, जसले उनीहरू शारीरिक र मानसिक दुवैरूपले तन्दुरुस्त हुन मदत पुग्छ।
३. बालबालिकालाई समय दिनुहोस्
बालबालिकासँगै अभिभावकको समय पनि मोबाइलमैं बित्ने हँुदा यस्तो अवस्थामा उनीहरू मोबाइललाई नै आफ्नो साथी सम्झिन बाध्य हुन्छन् र मोबाइलमैं बढी समय व्यतीत गर्छन्। त्यसैले आमाबुबाले आफ्नो बालबालिकालाई समय दिएर साथी बनिदिए उनीहरूमा नराम्रो बानी बस्दैन।
४. धार्मिक बनाउनुहोस्
भनिन्छ, धार्मिक कुराले मानिसको दिमाग शान्त र सकारात्मक रहन्छ। बालबालिकाले बढीभन्दा बढी कुरा नकारात्मक तरीकाले सोच्ने हुनाले उनीहरूलाई बिहान पूजापाठ तथा भजनकिर्तनतर्पm ध्यान दिन लगाइ राम्रा विचार सुनाउनुहोस्। जसले उनीहरूको मानसिक विकास सकारात्मकरूपले हुन्छ ।
५. कथा सुनाउनुहोस्
बालबालिकाहरूले काल्पनिक कथालाई नै यथार्थ सम्झिरहेका हुन्छन्। उनीहरूलाई कथा सुनाउँदा उनीहरूकै व्यवहार तथा आचरणलाई जोडेर सकारात्मक तरीकाले प्रस्तुत गर्दा उनीहरूको हौसला वृद्धि हुन्छ। त्यसैले बालबालिकालाई बढीभन्दा बढी कथा सुनाउनुहोस्।
६. खेल खेल्नुहोस्
बालबालिका एक्लै खेल्न चाहँदैनन्। उनीहरूलाई साथीभाइको आवश्यकता हुन्छ। साथी नपाएमा अभद्ररूपले खेल्न थाल्छन्। त्यसैले उनीहरूसँग साथी बनी घरमैं खेल्न सकिन्छ। उनीहरूको मानसिक विकासको लागि सृजनात्मक खेल खेल्दा उपयुक्त हुन्छ।
७. प्रोत्साहन गर्नुहोस्
प्रायः अभिभावकहरूलाई बालबालिकाको काम राम्रो लाग्दैन अथवा ध्यान जाँदैन। बालबालिकाले कुनै काम गर्न खोजेमा ‘नगर्नू’ भनी नकारात्मक उत्तर नदिनुहोस्। उनीहरूलाई आफ्नो लुगा आपैंm मिलाउन दिने, आपूm बसेको ठाउँ सफा गर्न दिने, खाएको टेबल सफा गर्न दिने अथवा उनीहरूले रुचाएका काम गर्न दिंदा ‘राम्रो ग¥यौ’ भनी प्रोत्साहन गर्नुहोस्।
८. मीठो बोली बोल्नुहोस्
बालबालिकालाई त ‘तँ’ भन्दा अभद्र बोले जस्तै लाग्छ। त्यसैले उनीहरूलाई तपाईं, हजुर जस्तो शब्द प्रयोग गरी सम्बोधन गर्नुहोस्। उनीहरूको प्रत्येक कार्यलाई मीठो बोली बोलेर स्वीकार्ने बानी बसाल्नुहोस्।
९. हेरचाह र मायाको आभास गराउनुहोस्
बालबालिका कलिलो माटो हो। जस्तो सिकाइन्छ, त्यस्तै बन्छन्। त्यसैले उनीहरूलाई गरिने माया र हेरचाह उनीहरूलाई महसूस हुनुपर्छ। यसले बालबालिकामा सकारात्मक सोचको विकास हुनुका साथै राम्रो आचरण र व्यवहारको विकास गराउँछ।
१०. इन्टरनेटको प्रयोग सिकाइको लागि
अहिलेको समयमा बालबालिकाको लागि युट्युब, गूगल चलाउनु बायाँ हातको खेलजस्तै भएको छ। जसमा बढीभन्दा बढी समय उनीहरू मनोरञ्जनका लागि लिन्छन्। यदि इन्टरनेटको प्रयोग सृजनात्मक अभ्यासको लागि गराइएमा बालबालिकाहरू मानसिकरूपले तन्दुरुस्त हुनुका साथै नयाँ विकासका लागि पनि तयार हुनेछन्।
