यश र लाभ दुवै कसरी प्राप्त गर्ने

    आफ्नो जिम्मारहेको कामलाई समग्र तत्परता एवं तन्मयताका साथ गर्नु यस्तो विधि हो, जसबाट काममा रस प्राप्त हुन थाल्दछ । झर्को र थकाइ नजिक आउनै सक्दैन । कार्य प्रतिष्ठाको प्रश्न बन्न पुग्दछ । त्यसलाई कर्मयोगको साधना ठानेर निष्ठापूर्वक गर्ने मनोयोग प्राप्त हुन्छ । यस्तो स्वभावले काम राम्ररी हुन थाल्दछस छिटो पनि हुन्छ, राम्रो पनि र उत्तम पनि । तन्मयता जोडिंदा काम मात्र परिश्रम रहँदैन त्यो एक प्रकारको कलाकृति बन्न पुग्छ ।  यस्तो कलाकृति जसको मूल्याड्ढन पनि हुन्छ र सम्मान पनि । कुनै पनि प्रामाणिकताको सुनिश्चित चिह्न के हो भने उसले आफ्नो कामलाई कति महत्त्वपूर्ण ठान्यो र कति उत्तरदायित्वपूर्ण ढ·ले त्यसको निर्वाह गर्‍यो ? कर्तृत्वले नै व्यक्तिको व्यक्तित्वलाई संरक्षण दिन्छ र यशस्वी बनाउँछ ।
    आउँदो दिनमा के गर्ने ? कुन दिशामा जाने ? यसको निर्णय विचारपूर्वक गर्नुपर्दछ, जसमा इमानदारीको  गहिरो छाप होस् । यसो त आफ्नो हितसाधनका लागि मानिसहरू विभिन्न काम गर्दछन् । परिस्थिति अनुसार जुन साधन अगाडि छ, तिनैमध्ये कुनैलाई छान्नुपर्छ, तर के हेर्नुपर्छ भने त्यो काम गर्दा इमानदारीको निर्वाह हुन सक्छ कि सक्दैन । त्यसबाट लोकहितमा बाधा त पुग्दैन ? सुनलाई आगोमा गलाएर अनि कसीमा घोटेर मात्र त्यसको शुद्धता प्रामाणिक हुन्छ र बजारमा त्यसले उचित मूल्य पाउँछ । कुनै काममा हात हाल्नुपूर्व जाँच गर्नुपर्दछ कि त्यसको पूर्णताका लागि कुनै बेइमानी त गर्नुपर्दैन ? र त्यस कामको परिणाम यस्तो त हुँदैन जसले समाजमा दुष्प्रवृत्ति बढोस् ।
    रक्सी–व्यवसाय यस्तै हो । यस व्यवसायमा संलग्न व्यक्तिले आफ्नो उन्नतिका लागि भलै समुचित प्रयत्न गरेको छ, तर त्यस उत्पादनबाट समाजको अहित नै हुन्छ । यस्तो काम रोज्नुपूर्व के सोच्नुपर्दछ भने त्यसले लोकहितमा कुनै बाधा त उत्पन्न हुँदैन । आफ्नो भलाई अथवा कमाईका लागि पाइला सार्दा के विचार पुर्‍याउनु आवश्यक छ भने त्यसबाट अरूलाई कुमार्गमा लाग्ने प्रेरणा त प्राप्त हुँदैन । इमानदारीको व्यवसाय  रोज्ने मानिसहरू प्राय: सज्जन मानिन्छन् । काम हेरेर नै मानिसको स्वरूप, चरित्र र दृष्टिकोण बुझ्न सकिन्छ । उपयोगी काम रोज्ने सन्दर्भमा आजीविका त्यति तडक–भडकपूर्ण नहोस्, जस्तो चालबाज, धूर्तहरूले गर्दछन् तर पनि यति निश्चित के छ भने इमानदारीपूर्ण थोरै आजीविकाले पनि आवश्यक कामहरू राम्ररी सम्पन्न गर्न सकिन्छ । उसलाई कुनै कुराको खाँचो महसुस हुँदैन ।
    जसले विचारपूर्वक कमाई गर्दछ, उसले विवेकपूर्वक खर्च पनि गर्दछ । जहाँ अनीतिको कमाई बढ्छ, त्यहाँ खर्चिलो बानी पनि स्वभावत: उत्पन्न हुन्छ । अनीतिपूर्वक कमाएको धन दुव्र्यसनमा खर्च हुन्छ । विलासिता, आत्मश्लाघामा त्यो कमाई अनायास बगिरहेको हुन्छ, जुन अनीतिपूर्वक कमाइएको हुन्छ । इमानदार व्यक्तिले जहाँ कमाउनका लागि न्यायोचित माध्यम अँगाल्छ, आफ्नो उपार्जनको अपव्यय नहोस् भन्ने कुराको पनि हेक्का राख्छ । बजट बनाएर नितान्त आवश्यक कार्यमा पैसा खर्च गर्नु स्थूल दृष्टिमा कृपणता अथवा दरिद्रता देखिन्छ मात्र, वस्तुत: त्यस्तो हुँदैन । विज्ञजनको दृष्टिमा व्यक्तिको जाँच उसको कमाई र खर्च गर्ने ढ· हेरेर मात्र ठम्याउनु उपयुक्त हुन्छ ।
    प्रामाणिक व्यक्ति आफ्नो लागि कामको चुनाव गर्नुपूर्व के कुरामा विचार पुर्‍याउँछन् भने त्यो घरीघरी परिवर्तन गरिरहनु त पर्दैन ? चञ्चल–चित्त व्यक्तिले कुनै पनि कामलाई महत्त्व दिंदैन । आज यो र भोलि त्यो गरिरहन्छ । यस्तो अवस्थामा प्रवीणता बढ्न सक्दैन । एउटा काम थाल्यो–छाडयो, अर्को सुरु गर्‍योस यस प्रवृत्तिले अनेक विषयको सामान्य जानकारी मात्र पाइन्छ, विशेषज्ञता प्राप्त हुन सक्दैन । सम्मान त जहिले पनि विशेषज्ञहरूको नै हुन्छ । समाजलाई सधैं विशेषज्ञको आवश्यकता हुन्छ । अनेक विषयमा सामान्य जानकारी राख्ने व्यक्ति कुनै पनि काममा पार·त हुन सक्दैन । फलत: उसलाई अभीष्ट श्रेय–सम्मान पनि प्राप्त हुन सक्दैन । चञ्चल–चित्त व्यक्ति न आफ्नो लागि कुनै गतिलो कार्य–लक्ष्य निर्धारित गर्न सक्छ  न त्यसमा तत्परतापूर्वक तल्लीन हुन सक्छ । फलत: आफ्नो काममा अकुशल भएको हुँदा सफलताको शिखरमा पुग्न सक्दैन । जबकि सामान्य काम गर्ने मालीजस्ता व्यक्तिहरू उद्यानलाई कलात्मक ढ·ले विकसित पार्छन् । राम्रो फसल उत्पादन गर्छन्, राम्रो तनखा पाउँछन् र लाभ उठाउँछन् ।
    कुनै काममा हात हाल्नुपूर्व त्यसको गुण–दोषबारे राम्ररी विचार गर्नुपर्छ । समय र क्षेत्रमा त्यस कार्यलाई सम्मान प्राप्त छ वा छैन ? लाभांश निर्वाहयोग्य हुन्छ कि हुँदैन ? यी सबै उँच–नीचबारे पहिले नै विचार पुर्‍याउनुपर्छ । हितैषी–विशेषज्ञहरूसँग परामर्श गर्नु उचित हुन्छ । परिभ्रमण गरेर वस्तुस्थिति बुझ्नुपर्छ ।  यसमा केही श्रम र समय खर्च त हुन्छ तर पछि पछुताउनुपर्दैन, जबकि उत्ताउला र अदूरदर्शी व्यक्तिहरू प्राय: यस्तै गर्दछन् ।
    व्यवसायमा आफ्नो लाभ प्रधान हुन्छ, तर त्यो त्यति मात्र हुनुपर्दछ कि  आफ्नो उत्पादन बजारअनुसार महँगो पनि नहोस् र कमसल पनि नहोस् । कमसल अथवा सस्तो चीज कसैगरी ग्राहकलाई बिक्री त गर्न सकिन्छ, तर खरिद गरेपछि ग्राहक पछुताउँछ र भविष्यमा त्यस बिक्रेतासँग व्यवहार गर्न रुचाउँदैन । उसले कि महँगोमा बेच्छ कि घटिया मालको आपूर्ति गर्छ ।
यसरी तत्काल केही धेरै नाफा कमाउने चक्करमा उसले एउटा ग्राहक गुमाउँछ । ग्राहक असन्तुष्ट भयो भने उसले अरूसँग पनि बिक्रेताको बदनामी गर्छ । विश्वास गुमाइसकेपछि बिक्रेताले त्यो व्यवसायबाट एक न एक दिन हात धुनै पर्छ । नितान्त नयाँ ग्राहक त मेला अथवा धर्मशालामा मात्र आउँछन्, अन्यथा स्थिर व्यापारीलाई त स्थिर ग्राहकमाथि नै निर्भर रहनुपर्छ । यस्तो सुयोग स्थापित हुन सक्यो भने धेरै ग्राहकबाट थोरै नाफा लिएर उसले स्थायीरूपमा व्यवसाय जमाउन सक्छ  र  आजीविका पनि स्थायी भई उन्नतिको ढोका उघ्रँदै जान्छ ।
    व्यवसाय होस् वा मजदुरी सबै कार्यमा इमानदारी र सज्जनता देखियो भने सम्बन्धित व्यक्तिको मन जित्न सकिन्छ । जुन मजदुरले परिश्रम, वफादारी तथा जिम्मेवारीका साथ काम गर्दछ, उसले घरी–घरी मालिक परिवर्तन गर्नुपर्दैन । इमानदार र वफादार कर्मचारी मालिकको दाहिने–देब्रे हातजस्ता हुन्छन् । उनीहरू यस वा उस बहानामा उचित पारिश्रमिक पनि पाइहाल्छन् ।
    छिटो र धेरै कमाउने लालसामा मानिसहरू अति मुनाफोरी गर्न थाल्छन् ।  यसका लागि उनीहरूले घटिया, नकली, कम तौलको सामान बिक्री गर्नुपर्छ । कुरा फुस्कियो भने ग्राहकले त्यस पसलको बाटो नै बिर्सन्छ । यो कार्य भनेको सधैं एउटा सुनको अन्डा दिने कुखुराको पेट चिरेर सबै अन्डा एकैपटक पाउने मूर्खतापूर्ण चेष्टाजस्तै हो । यस्तो लोभबाट जोगिएर जसले दूरदर्शितापूर्वक आफ्नो व्यवसायको चुनाव गर्छ, इमानदारी र तन्मयता समावेश गर्छ, उसले थोरै–थोरै गरेर पनि अन्तमा राम्रो नाफा कमाउँछ । बिक्रेताले आफ्नो स्वार्थजस्तै ग्राहकको स्वार्थलाई पनि ठान्यो भने यश पनि पाइन्छ र लाभ पनि ।