प्रमोद पौडेल
अरू बेलाभन्दा चाडपर्वको अवसरमा चोरी, लुटपाट तथा हिंसात्मक घटनाको क्रम बढ्ने गर्दछ। दशै, तिहार र छठजस्ता नेपालीहरूले मनाउने ठूला पर्वमा आपराधिक घटनाहरू निकै हुने गर्दछ। यस्तो घटनामा युवावर्गको ठूलै जमात संलग्न भएको पाइन्छ। बेरोजगारी, काम नगर्ने, अल्छी स्वभावका र लागूपदार्थ सेवनकर्ताहरू विशेषरूपमा संलग्न भएको पाइन्छ। यिनीहरू प्राय: यस्तै चाडपर्वको आगमनको प्रतीक्षामा बसेका हुन्छन् र आफ्नो सक्रियता बढाउँछन्। सुरक्षाका लागि प्रहरीको सक्रियता बढे पनि प्रहरी नपुगेको ठाउँ, सुनसान सडक, गल्ली तथा घरमा मानिस नभएको मौका छोपी चोरहरू बढी सक्रिय हुन्छन्। चोरहरूले अरू सामग्रीभन्दा नगद र गरगहनामा बढी ध्यान केन्द्रित गर्छन् । चाडपर्वको समय सामान्य मानिस तुलनात्मकरूपमा बढी व्यस्त हुने हुँदा सम्पत्तिको सुरक्षाप्रति त्यति सजग हुन नपाउने अवस्थाको फाइदा उठाउँदै चोरहरू विभिन्न हतकण्डा अपनाई चोरी गर्न हौसिन्छन्।
अपराधजन्य घटना नियन्त्रण गर्न सुरक्षा निकायको सजगताका साथै आमनागरिकको पनि त्यतिकै जिम्मेवारी हुन्छ। मानिस नभएको बेला आआफ्नो घरका झ्यालढोका सुरक्षित तवरले बन्द गर्ने र आवश्यक सुरक्षा व्यवस्था मिलाउनको लागि टोल समाजमा बैठक बसी आआफ्नो टोलको सुरक्षाप्रति गम्भीर हुनुपर्छ। प्रहरीको भर परेर मात्र अपराधजन्य घटना नियन्त्रण गर्न सम्भव छैन त्यसका लागि समाजले पनि आफ्नो दायित्व बुझ्नुपर्छ। बजारमा किनमेल गर्न जाँदा, भीडभाडमा अपनाउनुपर्ने सजगताप्रति सबैको ध्यान जानुपर्छ। किनभने भीडभाडमा पकेटमार निकै चनाखो भई मानिसप्रति ध्यान केन्द्रित गरिरहेका हुन्छन् र मौका पाउनासाथ पकेटमारी गर्छन्।
चोरी र लुटपाटबाट जोगिन आम मानिसले अपनाउनुपर्ने सतर्कता पहिलो दायित्व हो। आफ्नो आर्थिक क्षमतालाई विभिन्न माध्यमबाट प्रदर्शन गर्दा चोरीको घटनामा वृद्धि भएको पाइन्छ। यसरी आर्थिक क्षमता बढी प्रदर्शन गर्ने मानिसहरू नै बढी चोरको निशानामा पर्ने गर्छन् तथा धनसम्पति र कहिलेकाहीं जीउज्यान नै जोखिममा पर्ने हुन्छ। किनभने चोरसँग घरेलु हतियारसमेत हुने हुँदा हिंसात्मक घटना पनि हुन सक्छ।
अपराधजन्य घटना नियन्त्रण गर्नमा प्रहरी सतर्कता, सजगता र सक्रियता पनि अत्यन्त जरुरी पक्ष हो। नागरिकलाई पूर्ण रूपमा सुरक्षा दिने दायित्व प्रहरी प्रशासनको हो भने सुरक्षा व्यवस्थामा सहयोग गर्नु हाम्रो समाजको पनि कर्तव्य हुन जान्छ। पर्वको बेला प्रशासनले सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन गरी अपराधी क्रियाकलापलाई नियन्त्रण गर्नुपर्छ। पर्वको आगमनमा जाँडरक्सीको बिक्री वितरण निकै हुने हुँदा मदिरा पसलहरूलाई निश्चित समयमा खोल्ने र बन्द गर्ने व्यवस्था प्रशासनले मिलाउनुपर्छ। जाँडरक्सी सेवन गरी होहल्ला गर्ने मानिसलाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिई कारबाई गर्नुपर्छ तथा पर्वको मौका छोपी जुवा खेल्न मानिसहरू निकै उत्साहित हुन्छन् र जुवामा आफ्नो सम्पत्ति गुमाउनेहरू पनि त्यतिकै हुन्छन्। प्रशासनले यस्ता जुवाघरमा कडा निगरानी गरी जुवा खेल्नबाट रोक्नुपर्छ । समाजले पनि यस्ता गतिविधिलाई आफ्नै तरिकाले नियन्त्रण गर्नुपर्छ वा यस्तो गतिविधि कसैले गरेको छ भने तुरुन्त प्रहरीलाई खबर गरी मानवताको धर्म पालन गर्नुपर्छ तथा टोल समाजको वातावरण स्वच्छ बनाउनुपर्छ।
रोजगारका लागि छिमेकी मुलुक भारत गएकाहरू चाडपर्व आफ्नो परिवारजनसँग बसेर मनाउन देश छिर्नेको ठूलै जमात भेटिन्छ। यस्तो बेला चोरहरू विभिन्न क्रियाकलाप गरी ठग्ने दाउमा हुन्छन् भने भन्सार एरियामा नेपाल प्रहरीले विभिन्न बखेडा खडा गरी मानिसलाई दु:ख दिने गरेको पाइन्छ। प्रहरी प्रशासनले यस्तो नहोस् भनेर निगरानी कडा पार्नुपर्छ। भन्सार एरियामा सादा पोशामा प्रहरी परिचालन गरी अपराध नियन्त्रण गर्न सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ। चोरीको घटना वृद्धि भएकोमा प्रहरीलाई दोष दिने प्रवृत्ति बढ्दै गएको छ, यसलाई एकाङगी सोच मान्नुपर्छ। आफ्नो थैलीको मुख राम्ररी बन्द नगरी अरूमाथि दोष थोपर्दा समस्या समाधान हुन सक्दैन।
अरू बेलाभन्दा चाडपर्वको अवसरमा चोरी, लुटपाट तथा हिंसात्मक घटनाको क्रम बढ्ने गर्दछ। दशै, तिहार र छठजस्ता नेपालीहरूले मनाउने ठूला पर्वमा आपराधिक घटनाहरू निकै हुने गर्दछ। यस्तो घटनामा युवावर्गको ठूलै जमात संलग्न भएको पाइन्छ। बेरोजगारी, काम नगर्ने, अल्छी स्वभावका र लागूपदार्थ सेवनकर्ताहरू विशेषरूपमा संलग्न भएको पाइन्छ। यिनीहरू प्राय: यस्तै चाडपर्वको आगमनको प्रतीक्षामा बसेका हुन्छन् र आफ्नो सक्रियता बढाउँछन्। सुरक्षाका लागि प्रहरीको सक्रियता बढे पनि प्रहरी नपुगेको ठाउँ, सुनसान सडक, गल्ली तथा घरमा मानिस नभएको मौका छोपी चोरहरू बढी सक्रिय हुन्छन्। चोरहरूले अरू सामग्रीभन्दा नगद र गरगहनामा बढी ध्यान केन्द्रित गर्छन् । चाडपर्वको समय सामान्य मानिस तुलनात्मकरूपमा बढी व्यस्त हुने हुँदा सम्पत्तिको सुरक्षाप्रति त्यति सजग हुन नपाउने अवस्थाको फाइदा उठाउँदै चोरहरू विभिन्न हतकण्डा अपनाई चोरी गर्न हौसिन्छन्।
अपराधजन्य घटना नियन्त्रण गर्न सुरक्षा निकायको सजगताका साथै आमनागरिकको पनि त्यतिकै जिम्मेवारी हुन्छ। मानिस नभएको बेला आआफ्नो घरका झ्यालढोका सुरक्षित तवरले बन्द गर्ने र आवश्यक सुरक्षा व्यवस्था मिलाउनको लागि टोल समाजमा बैठक बसी आआफ्नो टोलको सुरक्षाप्रति गम्भीर हुनुपर्छ। प्रहरीको भर परेर मात्र अपराधजन्य घटना नियन्त्रण गर्न सम्भव छैन त्यसका लागि समाजले पनि आफ्नो दायित्व बुझ्नुपर्छ। बजारमा किनमेल गर्न जाँदा, भीडभाडमा अपनाउनुपर्ने सजगताप्रति सबैको ध्यान जानुपर्छ। किनभने भीडभाडमा पकेटमार निकै चनाखो भई मानिसप्रति ध्यान केन्द्रित गरिरहेका हुन्छन् र मौका पाउनासाथ पकेटमारी गर्छन्।
चोरी र लुटपाटबाट जोगिन आम मानिसले अपनाउनुपर्ने सतर्कता पहिलो दायित्व हो। आफ्नो आर्थिक क्षमतालाई विभिन्न माध्यमबाट प्रदर्शन गर्दा चोरीको घटनामा वृद्धि भएको पाइन्छ। यसरी आर्थिक क्षमता बढी प्रदर्शन गर्ने मानिसहरू नै बढी चोरको निशानामा पर्ने गर्छन् तथा धनसम्पति र कहिलेकाहीं जीउज्यान नै जोखिममा पर्ने हुन्छ। किनभने चोरसँग घरेलु हतियारसमेत हुने हुँदा हिंसात्मक घटना पनि हुन सक्छ।
अपराधजन्य घटना नियन्त्रण गर्नमा प्रहरी सतर्कता, सजगता र सक्रियता पनि अत्यन्त जरुरी पक्ष हो। नागरिकलाई पूर्ण रूपमा सुरक्षा दिने दायित्व प्रहरी प्रशासनको हो भने सुरक्षा व्यवस्थामा सहयोग गर्नु हाम्रो समाजको पनि कर्तव्य हुन जान्छ। पर्वको बेला प्रशासनले सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन गरी अपराधी क्रियाकलापलाई नियन्त्रण गर्नुपर्छ। पर्वको आगमनमा जाँडरक्सीको बिक्री वितरण निकै हुने हुँदा मदिरा पसलहरूलाई निश्चित समयमा खोल्ने र बन्द गर्ने व्यवस्था प्रशासनले मिलाउनुपर्छ। जाँडरक्सी सेवन गरी होहल्ला गर्ने मानिसलाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिई कारबाई गर्नुपर्छ तथा पर्वको मौका छोपी जुवा खेल्न मानिसहरू निकै उत्साहित हुन्छन् र जुवामा आफ्नो सम्पत्ति गुमाउनेहरू पनि त्यतिकै हुन्छन्। प्रशासनले यस्ता जुवाघरमा कडा निगरानी गरी जुवा खेल्नबाट रोक्नुपर्छ । समाजले पनि यस्ता गतिविधिलाई आफ्नै तरिकाले नियन्त्रण गर्नुपर्छ वा यस्तो गतिविधि कसैले गरेको छ भने तुरुन्त प्रहरीलाई खबर गरी मानवताको धर्म पालन गर्नुपर्छ तथा टोल समाजको वातावरण स्वच्छ बनाउनुपर्छ।
रोजगारका लागि छिमेकी मुलुक भारत गएकाहरू चाडपर्व आफ्नो परिवारजनसँग बसेर मनाउन देश छिर्नेको ठूलै जमात भेटिन्छ। यस्तो बेला चोरहरू विभिन्न क्रियाकलाप गरी ठग्ने दाउमा हुन्छन् भने भन्सार एरियामा नेपाल प्रहरीले विभिन्न बखेडा खडा गरी मानिसलाई दु:ख दिने गरेको पाइन्छ। प्रहरी प्रशासनले यस्तो नहोस् भनेर निगरानी कडा पार्नुपर्छ। भन्सार एरियामा सादा पोशामा प्रहरी परिचालन गरी अपराध नियन्त्रण गर्न सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ। चोरीको घटना वृद्धि भएकोमा प्रहरीलाई दोष दिने प्रवृत्ति बढ्दै गएको छ, यसलाई एकाङगी सोच मान्नुपर्छ। आफ्नो थैलीको मुख राम्ररी बन्द नगरी अरूमाथि दोष थोपर्दा समस्या समाधान हुन सक्दैन।
