विश्व अर्थ व्यवस्थामा सुधारको सड्ढेत देखिनुको साटो आर्थिक समस्या झन्झन् गहिरिने हो कि भन्ने भय उत्पन्न हुन थालेको छ । विश्व अर्थ व्यवस्थालाई युरोपको अर्थ व्यवस्थाले निकै प्रभाव पार्ने गर्दछ । अर्कोतिर युरोपको आर्थिक समस्यामा सुधार आउन सकिरहेको छैन । युरोपको आर्थिक अवस्थाले विश्व अर्थ व्यवस्थालाई धेरै प्रभाव पार्ने भएकोले विश्व अर्थ व्यवस्थामा अझै सड्ढट आउने हो कि भनी शड्ढा गरिएको हो । युरोपका राष्ट्रहरू– पोर्चुगल, ग्रीस, आयरल्यान्ड, इटली पहिलेदेखि नै समस्यग्रस्त थिए, अब स्पेन पनि गम्भीर आर्थिक समस्याको भुमरिमा पर्ने हो कि भन्ने अनुमान गर्न थालिएको छ । स्पेनले समस्याको समाधान उचित किसिमले गर्न नसकेमा त्यहाँ बेरोजगारी र गरिबी झनै बढ्दै जाने देखिन्छ । स्पेनको खराब आर्थिक अवस्थाको प्रभाव युरोप हुँदै विश्व अर्थ व्यवस्थामा समेत पर्नेछ ।
स्पेन युरो जोनभित्र पर्दछ । युरो जोनभित्र पर्ने युरोपका १७ राष्ट्रहरूमध्ये स्पेन चौथो ठूलो अर्थतन्त्र हो । यसैगरी विश्वको बार्हौं ठूलो अर्थतन्त्र हो भने युरोपको पाँचौं । तर अहिले स्पेनमा आर्थिक सड्ढट गहिरिएको छ । स्पेनका प्रान्तीय सरकारहरूले केन्द्र सरकारबाट आर्थिक सहयोग माग गरिरहेका छन् । स्पेनमा अहिले हरेक चारजनामा एकजना बेरोजगार रहेको उल्लेख गरिएको पाइन्छ । २५ वर्ष मुनिका रोजगार खोज्ने जनसङ्ख्या ५२ प्रतिशत छ । सरकारले लिने ऋणको लागत निकै बढेको छ । १० वर्षे बन्ड (द्ययलमक) को दर ७.५३ पुगेको छ जुन ज्यादै उच्च मानिन्छ । स्पेनले यस वर्ष (सन् २०१२) ८६ बिलियन युरोको बन्ड निष्कासन गर्ने योजना गरेकोमा ५९ बिलियन निष्कासन गरिसकेको छ । सन् १९९९ देखि २००७ सम्म स्पेनको आर्थिक वृद्धिदर ३.७ प्रतिशत रहेकोमा अहिले १ प्रतिशतमा झरेको छ । स्पेनका १७ प्रान्तीय सरकारमाथि ठूलो ऋण भार छ । सरकारी अनुमानले सन् २०१४ देखि मात्र देशको आर्थिक वृद्धि दरमा सुधार आउने उल्लेख गरेको छ ।
स्पेनको खराब आर्थिक अवस्थाको प्रभाव युरो जोनमा तत्काल पर्ने भएकोले समयमैं स्पेनलाई आर्थिक समस्याबाट बाहिर ल्याउन युरो जोनका १६ राष्ट्रहरूले स्पेनलाई १०० बिलियन युरो ऋण प्रदान गर्ने आश्वासन दिएका छन् । यो रकमको प्रयोग स्पेन सरकारले मुलुकका समस्याग्रस्त बैंकहरूलाई सहयोग गर्नमा खर्च गर्नुपर्नेछ ।
सरकारद्वारा लागू गरेको आर्थिक अनुशासन (ब्गकतभचष्तथ) विरुद्ध स्पेनमा जन प्रदर्शनहरू भएका छन् । सरकारले देशको आर्थिक अवस्थामा सुधार ल्याउन आर्थिक अनुशासन लागू गरेको छ । गएको हप्ता राजधानी मेड्रिडमा भएको सरकार विरोधी प्रदर्शनमा १५ जना गिरफ्तार भएका थिए भने घाइते हुनेहरूको सङ्ख्या ४० जति थियो । स्पेनको ८० भन्दा बढी शहरहरूमा भएका प्रदर्शनहरूमा दसौं लाख मानिसले भाग लिएका थिए र भाग लिनेहरूमा कर्मचारी, ट्रेड युनियनका सदस्यहरू एवं सर्वसाधारण पनि थिए । द·ा नियन्त्रण गर्नका लागि सुरक्षाकर्मीहरूले रबरको गोली, अश्रुग्याँस तथा लठ्ठीसमेत प्रयोग गर्नुपरेको थियो । प्रदर्शनकारीहरूले सरकारद्वारा गरिएको खर्च कटौतीको व्यापक विरोध गरेका थिए ।
स्पेनको आर्थिक स्थिति यस किसिमबाट कमजोर हुनुमा खराब लगानी प्रमुख जिम्मेवार रहेको विश्वास गरिन्छ । खासगरी प्रान्तीय सरकारहरूले गरेका खराब लगानीको कारण देशको आर्थिक स्थिति यस अवस्थामा आइपुगेको हो । प्रान्तीय सरकारहरूले भौतिक संरचना, शिक्षा, स्वास्थ्य सुविधा आदिमा आवश्यकताभन्दा बढी लगानी गरे । यसै गरी निजी क्षेत्रहरूले पनि सम्पत्तिमा अर्थात् घर–जग्गा (होटल, भिल्ला निर्माण) मा बढी लगानी गरे । बैंकहरूबाट ऋण लिएर गरिएको यो लगानी त्यति बेला भयो जुन बेला रियल स्टेट (घर जग्गा) को व्यापार तेजीको स्थितिमा थियो । तर अहिले रियल स्टेट व्यापार मन्दीको स्थितिमा छ । र मन्दीको स्थितिले गर्दा लगानीकर्ताहरूलाई लगानीको उचित प्रतिफल पाउन गार्हो परिरहेको छ ।
५,०५,९९२ वर्गकिलोमिटरमा फैलिएको स्पेनको जनसङ्ख्या (सन् २०११ को अनुमान अनुसार) ४ करोड ७१ लाख ९० हजार ४९३ रहेको छ भने प्रतिव्यक्ति आय अमेरिकाली डलरमा ३२,३६० रहेको छ ।
१६ औं शताब्दी र १७ औं शताब्दीका केही वर्षहरूसम्म पनि स्पेन युरोपको अति सम्पन्न र शक्तिशाली राष्ट्र थियो । उपनिवेश कायम गरिएका मुलुकहरूसँग व्यापार र ती राष्ट्रहरूबाट ल्याइएका सम्पत्तिले गर्दा त्यस बेलाको स्पेन विश्वमैं निकै समृद्ध थियो । कुनै समय स्पेनको उपनिवेश दक्षिण अमेरिका, अफ्रिका, एसिया–पेसिफिकका द्वीपहरू र युरोपसम्म पनि फैलिएको थियो । स्पेन इतिहासमा पहिलो त्यस्तो साम्राज्य थियो जहाँ सूर्य कहिले पनि अस्ताउँदैन भन्ने गरिन्थ्यो । कुनै समय त्यति समृद्ध रहेको मुलुक अहिले यो स्थितिमा छ । जबकि धेरैपछि आर्थिक प्रगति गर्न आरम्भ गरेको चीन अहिले विश्वको आर्थिक महाशक्ति राष्ट्र बन्ने सपना देख्दैछ । चीनको यस किसिमको चमत्कारी आर्थिक प्रगतिको श्रेय भने देङ जिआओ पिंगलाई जान्छ । देङ जिआओ पिंगको सट्टा माओ त्से तुङग, अनि उनीजस्ता नेताहरूको चीनमा निरन्तरता भइरहेको भए अहिले आम चिनियाँहरूको हातमा केवल रातो डायरी बाहेक उपलब्धि केही हुने थिएन ।
दचद्दण्टघ)बमजष्पबचष्२थबजयय।अयm
