सम्पूर्ण विश्व आज मनोरोगहरूका भयङ्कर चपेटमा छ। मानौं मनोविकारको बाढी नै आएको छ। अपराध, हिंसा, आतङ्क, आत्महत्याको मूलमा रोगी मनले नै काम गरिरहेको हुन्छ। समाचारपत्रहरूको ऐनामा हे–यो भने पूरा मानवजाति एउटा विक्ष्Fिप्तताको युगमा बाँचिरहेको छ। आज विश्वको जनसङ्ख्याको एउटा हिस्सा कुनै न कुनै मनोरोगको चपेटमा छ। देश–विदेशमा भएका अनेकानेक अध्ययनहरूबाट के देखिन्छ भने शारीरिक बिमारीले पीडित लगभग एकतिहाई मानिस मानसिक रोगबाट पनि पीडित छन्, तर प्रायः यस्ता रोगीहरूको पहिचान हुँदैन।
तनाव, चिन्ता, भय, बेचैनी, उद्विग्नता, निराशा, क्रोधजस्ता नकारात्मक भाव जीवनका अङ्ग बनिसकेका छन्। जब यस्ता नकारात्मक भावहरूले व्यवहारमा परिणत हुन्छन् अनि मनोविकारको रूप लिन्छन्। प्राथमिक अवस्थामा वैज्ञानिकहरू यसलाई न्युरोटिक स्तरको मान्दछन्। यसको निग्रह गर्नु रोगीका लागि सम्भव हुन्छ, तर यसमा अङ्कुश लगाउन सकिएन भने यसले गम्भीर रूप लिन्छ र साइकोटिक स्तरमा पुग्छ। यस्तोमा व्यक्तित्वको विखण्डन यस प्रकार हुन पुग्छ कि उसको स्वयंमाथि नियन्त्रण लगभग समाप्त हुन्छ र पागलखानामा भर्ती गर्नुपर्ने स्थिति सिर्जना हुन्छ।
वस्तुतः व्यक्तित्वको विखण्डनको यो प्रक्रिया एकाएक घटित हुँदैन। सामान्य मनोविकार क्रमशः न्युरोटिक हुँदै साइकोटिक बन्न अग्रसर रहन्छ। यसै अनुरूप व्यक्तिको व्यवहार असामान्य हुँदै जान्छ र सामाजिक जीवन पङ्गु बन्छ। प्रतिभावान हुँदाहुँदै पनि व्यक्ति वातावरणसँग समायोजना गर्न अक्ष्Fम हुन्छ र आफ्नो प्रतिभा पूर्णरूपले अभिव्यक्त गर्न पाउँदैन। निश्चितरूपमा यस्तो बेला उसको पारिवारिक जीवन प्रभावित बन्न पुग्छ। यस्तो व्यक्ति निम्न आत्मसम्मान वा हीनता भावले ग्रसित हुन्छ र असामाजिक एवं आपराधिक गतिविधिहरूमा प्रायः यस्तै व्यक्ति संलिप्त भएका पाइन्छन्।
मनोविकारको उपचारको सन्दर्भमा मनोचिकित्साको पूर्ण विधा विकसित भएको छ, तर त्यो प्रयास आफ्नो तमाम इमानदारीका बावजूद, मनको अधूरो समझदारीले गर्दा, समग्र समाधानबाट कोसौं टाढा छ। मनोविकारका कारण जैविक, वंशानुगत, पर्यावरणसँग सम्बन्धित हुन सक्छ, तर मुख्यरूपले बालपनका कटु स्मृति र अनुभव यसको मूलमा हुन्छ, जसलाई मनोचिकित्सक मनको गहिरो अचेतन तहमा खोज्दछन्।
आधुनिक मनोविज्ञानको क्षेत्रमा सबभन्दा पहिले फ्रायडले यस तथ्यमा प्रकाश पारेका थिए, जसलाई उनको सबैभन्दा ठूलो देन मानिन्छ। यद्यपि महर्षि पतञ्जलिले यस तथ्यलाई हजारौं वर्ष पहिले अझ सूक्ष्म एवं सम्यकरूपमा चित्त एवं कर्म–संस्कारहरूको सिद्धान्तको माध्यमले प्रतिपादित गरिसकेका छन्। समग्र मानसिक उपचार गर्नका लागि यसको सही समझ हुनु अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। मनोरोगहरूको उपचारका लागि मनको यस गहिरो तहसम्म पुग्नुपर्छ, अनि मात्र सही उपचार सम्भव हुन सक्छ।
आधुनिक मनोविज्ञान मनको धरातलीय समझका कारण त्यसको सही उपचार गर्न असमर्थ छ। अहिले पनि त्यो फ्रायडवादी सोचको धङधङीबाट मुक्त हुन सकिएको छैन। आश्चर्यकोे कुरा छैन आजको मनचिकित्सा र जनमानसको सोच व्यापकरूपमा फ्रायडवादी सोचबाट प्रभावित छ। यस सोचले अचेतन मनलाई पशुवृत्तिको अँध्यारो कुना मात्र ठान्दछ र मनोविकारहरूको उपचारका लागि तिनको उन्मुक्त अभिव्यक्तिमा जोड दिन्छ। पशुवृत्तिहरूको परिमार्जन, रूपान्तरण पनि हुन सक्दछ, यो कुरा यसको समझभन्दा टाढा छ।
दमित वासनाहरूको शमनमा यस सोचको तात्कालिक योगदान हुन सक्दछ, तर मात्र उन्मुक्त भोग, रोगको पूरा समाधान हुन सक्दैन। यसले जुन संस्कारको जन्म हुन्छ, त्यसले समस्या समाधान गर्नुको साटो झन् जटिल बनाइदिन्छ। एउटा ग्रन्थिको उपचार हुँदै गर्दा अर्को ग्रन्थि जन्मन पुग्छ र एउटा कम्प्लेक्स ठीक हुन्जेल अर्को टुसाउन थाल्छ। यो करीब त्यस्तै हो, जस्तो एलोप्याथी औषधिले एउटा रोग निको पार्दापार्दै त्यसको साइड इफेक्टले अन्य कैयौं रोग उम्रन्छ र रोगी चाहिं रोगी नै रहन्छ, अपितु झन् गम्भीर रोगहरूबाट पीडित हुन पुग्छ।
दमित कामजस्तै दमित इच्छा र भावनाहरू मनोविकारको रूपमा व्यावहारिकस्तरमा देखा परिरहन्छन्, जसले व्यक्तित्वलाई असन्तुलित र असामान्य बनाइदिन्छ। मनको समग्र बुझाइविना यसको सही उपचार सम्भव छैन। मनको प्रवृत्ति मात्र पशुता होइन, यसको स्वरूप मानवीय र दैवीय पनि छ। मनोविज्ञानको मानवतावादी विचारधाराले मानिसको यस उज्ज्वल स्वरूपलाई स्वीकार गर्दछ। यसभन्दा अगाडि साइकोसिन्थेसिस र ट्रान्सपर्सनलजस्तो मनोविज्ञानको धाराले मानिसको आध्यात्मिक प्रकृतिलाई अहम् त मान्दछ, तर रोगी मनलाई निको पार्ने प्रभावकारी प्रविधि प्रस्तुत गर्न असमर्थ छ।
यहाँ आध्यात्मिक मनोविज्ञान आफ्नो समग्र दृष्टि एवं अचूक उपायको आधारमा प्रभावकारी हस्तक्षेप गर्दछ। यसको स्पष्ट मत के छ भने दमित कामना, इच्छा र भावनाहरूको उपचार न यसको उन्मुक्त भोगमा छ, न दमनमा नै। दुवै साधनले विकृतिलाई अझ बढाइदिन्छन्। यिनको विवेकपूर्ण उपयोग नै उचित हुन्छ, यीबाट स्वतन्त्र–समग्र उपचार हुन सक्दैन। मनोविकारहरूको उपचारको मर्म यिनको रूपान्तरणमा निहित छ। जसरी भौतिक ऊर्जालाई नष्ट गर्न सकिंदैन, यसको रूपान्तरण मात्र गर्न सकिन्छ, त्यसैगरी मनोविकारमा निहित ऊर्जालाई नष्ट गर्न सकिन्न। यसलाई सृजनात्मक दिशा दिएर रूपान्तरित मात्र गर्न सक्नु नै सही उपाय हो।
मनोरोगहरूको मूलमा तामसिक र राजसिक प्रवृत्तिहरू सक्रिय हुन्छन्। हामी जति तमबाट रजतिर र रजबाट सत्तिर अग्रसर हुन्छौं, मनोविकारहरूको त्यति नै शमन हुँदै जान्छ। मानिसमा दैवीय प्रकृति अभिव्यक्त हुन थाल्छ र उसको मानसिक सन्तुलन स्थापित हुन थाल्छ। अतः आध्यात्मिक उपचार अन्तर्गत तमोगुणलाई रजोगुणमा र रजोगुणलाई सतोगुणमा रूपान्तरित गरिन्छ। यहाँसम्म पुग्दा नपुग्दै मनको स्थिरता यति बन्न पुग्छ कि विखण्डित व्यक्तित्व सन्तुलित व्यक्तित्वमा परिवर्तित हुन्छ र व्यक्तिको परिवेशका साथ समायोजन स्थापित हुन्छ।
मनोविकारहरूको शमन एवं मानसिक सन्तुलनको यो प्रक्रिया केही चरणमा सम्पन्न हुन्छ। पहिलो चरणमा ‘स्वस्थ स्व’ को विकास गरिन्छ। मनोरोगी प्रायः आफ्नो निम्न जैविक एवं मनोवैज्ञानिक प्रकृतिमा अल्झिरहन्छ। जसले गर्दा ऊ अनैतिक आचरणमा लिप्त रहन्छ। यसले उसमा इच्छाशक्ति दुर्बल र आत्मसम्मानमा कमी पाइन्छ। मनैमन ऊ हीन भावना, अपराधबोधले ग्रस्त रहन्छ, जसले उसलाई चैनले बस्न दिंदैन। अतः स्वस्थ स्वको विकास यसको पहिलो चरण हो। आफ्नो दैवीय स्वरूपको चिन्तन गर्दागर्दै अनैतिक आचरणबाट विमुख हुनेबित्तिकै ऊ माथि उठ्न थाल्छ र उसको स्वस्थ स्व विकसित हुन थाल्छ।
अति स्वार्थ, अति महत्वाकाङ्क्षा एवं अति अहङ्कारले पनि व्यक्तिलाई लोभ, भ्रष्टाचार, शोषण, हिंसा एवं अपराधी गतिविधिमा लिप्त गराउँछ। यसबाट पनि उसले आफ्नो आत्मसम्मान गुमाउँछ। मनका ग्रन्थिहरूले व्यक्तित्वलाई विखण्डित पार्दै लान्छन्। बाहिरबाट निकै होशियार, चतुर र जबरदस्त बनेर पनि व्यक्ति भित्रबाट निकै कातर, सशङ्कित एवं अस्थिर मनःस्थितिको हुन्छ। सदाचरणको सहयोग लिएर व्यक्ति यस नारकीय अवस्थाबाट माथि उठ्न सक्छ र गुमाएको आत्मसम्मान पुनः प्राप्त गरी एउटा स्वस्थ, सन्तुलित व्यक्तित्वको स्वामी बन्न सक्दछ।
यसपछि दोस्रो चरण प्रायश्चित विधानको हुन्छ। साँचो मनले गरिएको प्रायश्चित्त प्रभावकारी हुन्छ। केटाकेटी बेलामा, अज्ञानतामा वातावरण एवं परिस्थितिहरूको दबाबले गर्दा कैयौं प्रकारका गलती भएका हुन्छन्। यिनै बानी, संस्कार बनेर व्यक्तित्वलाई गम्भीर मनोविकारको चपेटमा पार्छन्। यिनको त्याग गरेर नयाँ जीवनको सुरुआत गर्न सकिन्छ। यसका लागि पहिले आध्यात्मिक जीवन–दृष्टिको विकास गरिन्छ।
वास्तवमा जीवनप्रति आध्यात्मिक दृष्टिकोणको विकासले मनोविकारको जडमूल उच्छेदनलाई सुनिश्चित गर्दछ। मनोविकारहरूको गहनतमरूपमा पहिचान यसै आधारमा हुन्छ, अन्यथा मात्र व्यावहारिक, बाहिरी, धरातलीयस्तरमा तिनको पहिचान हुन सक्दैन। अतः उपचार पनि दुष्कर हुन्छ। मनोविज्ञानको आफ्नो पूर्ण इमानदारीको बावजूद यस सूक्ष्म समझको अभावमा चूक हुन्छ।
$type=ticker$count=12$cols=4$cate=0
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- खेलकूद
- मन्तव्य
- सम्पादकीय
- (७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा)
- (सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- १५ अगस्त
- २० चैत्र २०७१)
- २०७७ सालको वार्षिक राशिफल
- main news
- pramuk samachar
- recent
- अन्तरार्टिय समाचार
- अन्तराष्ट्रिय समाचार
- अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस
- अन्तर्वार्ता
- अर्थ विशेष
- अर्थ-उद्योग-वाणिज्य
- अर्थ–उद्योग–वाणिज्य
- अर्थविशेष
- असार १५: धान दिवस
- आइतवार विशेष
- आजको बहस
- आयुर्वेद
- आर्थिक समाचार
- आलेख
- इतिहास
- उपन्यास
- एकाङ्की
- एकाङ्की नाटक
- कथा
- कबीरा खडा बजार
- कविता
- कानुनी परामर्श
- कुरोको चुरो
- कृति समीक्षा
- खेलकूद
- खोजीनीति
- गजब
- गुड फ्राइडे
- गुरुनानक जयन्ती
- गुरुनानक देव जयन्ती विशेष
- चिठ्ठी
- चियोचर्चा
- जनसरोकार
- जीवनी
- जीवशास्त्र
- जीवेम शरदः शतम्
- जीवेम शरद: शतम्
- जैव विविधता दिवस
- टाकन–टुकन
- टाकनटुकन
- तथ्याङ्क
- दृष्टिकोण
- धन्वन्तरि जयन्ती
- धर्म दर्शन
- धर्म संस्कृति
- धर्म–संस्कृति
- नारी हस्ताक्षर
- नारी हस्ताक्षर
- नियतिको फल
- नियात्रा
- नीति वचन
- पाठक पत्र
- पाठक प्रतिक्रिया
- पाठक मञ्च
- पाठकमंच
- पुस्तक समीक्षा
- पोषण
- पोषण/आहार
- प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस
- प्रतीक दैनिक
- प्रमुख समाचार
- प्रविधि
- प्रवृत्ति र मनोवृत्ति
- प्रसङ्गतरङ्ग
- प्रसङ्गवश
- फरक
- फरक मत
- फिचर
- फिचर समाचार
- फोटो
- बाटिका
- बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा
- बेलाको बोली
- ब्रह्मा स्मृति दिवस
- भानु जयन्ती
- भाषा
- भाषा/संस्कृति
- भ्यालेन्टाइन डे
- मजदुर दिवस विशेषः
- मतमतान्तर
- मतान्तर
- मनोरन्जन
- मन्तव्य
- महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद
- महाभारतबाट सङकलित
- महाशिवरात्री
- महिला सरोकार
- महिला हस्ताक्षर
- मानवीय व्यवहार
- यात्रा
- यात्रा संस्मरण
- यात्रानुभव
- युग परिवर्तन कसरी र कहिले
- युवा आवाज
- राशिफल
- रोचक
- लघुकथा
- लोक/संस्कृति
- लोकविश्वास
- लोहिया जयन्ती
- वाटिका
- वातावरण
- वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल
- विज्ञान प्रविधि
- विज्ञापनको लागि सम्पर्क
- विश्लेषण
- विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा
- विश्व सन्दर्भ
- व्यक्तित्व
- व्यङग्य
- व्यङ्ग्य
- व्यङ्ग्यम्
- शिक्षा नेपाल
- शिक्ष्f नेपाल
- सङ्कलन तथा अनुवाद
- सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस
- सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस
- सन्दर्भ - महिला हिंसा
- सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस
- सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भ : चुरे दिवस
- सन्दर्भ : बाल दिवस
- सन्दर्भ : रमजान
- सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस
- सन्दर्भ गाँधी जयन्ती
- सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती
- सन्दर्भ भानुजयन्ती
- सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ मोती जयन्ती
- सन्दर्भः योग दिवस
- सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस
- सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस
- सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी
- सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस
- सन्दर्भ– शहीद दिवस
- सन्दर्भ: २६ जनवरी
- सन्दर्भ: नारी दिवस
- सन्दर्भ: बाल दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस
- सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: रमजान पर्व
- सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस
- सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस
- सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस
- सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: वीपी जयन्ती
- सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस
- सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस
- सम–सामयिक
- समय–सन्दर्भ
- समयान्तर
- समसामयिक
- समाचार विश्लेषण
- समीक्षा
- समीक्षा समाहरण
- सम्पादकीय
- सरोकार
- संस्कृति/साहित्य
- संस्मरण
- साहित्यवार्ता
- साहित्यात्मक
- सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण
- स्तवतन्त्र विचार
- स्थानीय समाचार
- स्मृति
- स्वतन्त्त विचार
- स्वतन्त्र विचार
- स्वान्त सुखाय
- स्वान्तः सुखाय
- स्वान्तः सुखायः
- स्वान्त सुखाय:
- स्वान्त–सुखाय
- स्वायन्त सुखाय
- स्वास्थ्य चर्चा
- हाम्रो बारेमा
- हास्य एकाङ्की
- हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी
हाम्रा पाठकहरु
RECENT$type=list-tab$date=0$au=0$c=5
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- खेलकूद
- मन्तव्य
- सम्पादकीय
- (७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा)
- (सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- १५ अगस्त
- २० चैत्र २०७१)
- २०७७ सालको वार्षिक राशिफल
- main news
- pramuk samachar
- recent
- अन्तरार्टिय समाचार
- अन्तराष्ट्रिय समाचार
- अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस
- अन्तर्वार्ता
- अर्थ विशेष
- अर्थ-उद्योग-वाणिज्य
- अर्थ–उद्योग–वाणिज्य
- अर्थविशेष
- असार १५: धान दिवस
- आइतवार विशेष
- आजको बहस
- आयुर्वेद
- आर्थिक समाचार
- आलेख
- इतिहास
- उपन्यास
- एकाङ्की
- एकाङ्की नाटक
- कथा
- कबीरा खडा बजार
- कविता
- कानुनी परामर्श
- कुरोको चुरो
- कृति समीक्षा
- खेलकूद
- खोजीनीति
- गजब
- गुड फ्राइडे
- गुरुनानक जयन्ती
- गुरुनानक देव जयन्ती विशेष
- चिठ्ठी
- चियोचर्चा
- जनसरोकार
- जीवनी
- जीवशास्त्र
- जीवेम शरदः शतम्
- जीवेम शरद: शतम्
- जैव विविधता दिवस
- टाकन–टुकन
- टाकनटुकन
- तथ्याङ्क
- दृष्टिकोण
- धन्वन्तरि जयन्ती
- धर्म दर्शन
- धर्म संस्कृति
- धर्म–संस्कृति
- नारी हस्ताक्षर
- नारी हस्ताक्षर
- नियतिको फल
- नियात्रा
- नीति वचन
- पाठक पत्र
- पाठक प्रतिक्रिया
- पाठक मञ्च
- पाठकमंच
- पुस्तक समीक्षा
- पोषण
- पोषण/आहार
- प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस
- प्रतीक दैनिक
- प्रमुख समाचार
- प्रविधि
- प्रवृत्ति र मनोवृत्ति
- प्रसङ्गतरङ्ग
- प्रसङ्गवश
- फरक
- फरक मत
- फिचर
- फिचर समाचार
- फोटो
- बाटिका
- बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा
- बेलाको बोली
- ब्रह्मा स्मृति दिवस
- भानु जयन्ती
- भाषा
- भाषा/संस्कृति
- भ्यालेन्टाइन डे
- मजदुर दिवस विशेषः
- मतमतान्तर
- मतान्तर
- मनोरन्जन
- मन्तव्य
- महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद
- महाभारतबाट सङकलित
- महाशिवरात्री
- महिला सरोकार
- महिला हस्ताक्षर
- मानवीय व्यवहार
- यात्रा
- यात्रा संस्मरण
- यात्रानुभव
- युग परिवर्तन कसरी र कहिले
- युवा आवाज
- राशिफल
- रोचक
- लघुकथा
- लोक/संस्कृति
- लोकविश्वास
- लोहिया जयन्ती
- वाटिका
- वातावरण
- वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल
- विज्ञान प्रविधि
- विज्ञापनको लागि सम्पर्क
- विश्लेषण
- विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा
- विश्व सन्दर्भ
- व्यक्तित्व
- व्यङग्य
- व्यङ्ग्य
- व्यङ्ग्यम्
- शिक्षा नेपाल
- शिक्ष्f नेपाल
- सङ्कलन तथा अनुवाद
- सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस
- सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस
- सन्दर्भ - महिला हिंसा
- सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस
- सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भ : चुरे दिवस
- सन्दर्भ : बाल दिवस
- सन्दर्भ : रमजान
- सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस
- सन्दर्भ गाँधी जयन्ती
- सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती
- सन्दर्भ भानुजयन्ती
- सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ मोती जयन्ती
- सन्दर्भः योग दिवस
- सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस
- सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस
- सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी
- सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस
- सन्दर्भ– शहीद दिवस
- सन्दर्भ: २६ जनवरी
- सन्दर्भ: नारी दिवस
- सन्दर्भ: बाल दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस
- सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: रमजान पर्व
- सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस
- सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस
- सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस
- सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: वीपी जयन्ती
- सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस
- सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस
- सम–सामयिक
- समय–सन्दर्भ
- समयान्तर
- समसामयिक
- समाचार विश्लेषण
- समीक्षा
- समीक्षा समाहरण
- सम्पादकीय
- सरोकार
- संस्कृति/साहित्य
- संस्मरण
- साहित्यवार्ता
- साहित्यात्मक
- सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण
- स्तवतन्त्र विचार
- स्थानीय समाचार
- स्मृति
- स्वतन्त्त विचार
- स्वतन्त्र विचार
- स्वान्त सुखाय
- स्वान्तः सुखाय
- स्वान्तः सुखायः
- स्वान्त सुखाय:
- स्वान्त–सुखाय
- स्वायन्त सुखाय
- स्वास्थ्य चर्चा
- हाम्रो बारेमा
- हास्य एकाङ्की
- हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी
REPLIES$type=list-tab$com=0$c=4$src=recent-comments
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- खेलकूद
- मन्तव्य
- सम्पादकीय
- (७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा)
- (सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- १५ अगस्त
- २० चैत्र २०७१)
- २०७७ सालको वार्षिक राशिफल
- main news
- pramuk samachar
- recent
- अन्तरार्टिय समाचार
- अन्तराष्ट्रिय समाचार
- अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस
- अन्तर्वार्ता
- अर्थ विशेष
- अर्थ-उद्योग-वाणिज्य
- अर्थ–उद्योग–वाणिज्य
- अर्थविशेष
- असार १५: धान दिवस
- आइतवार विशेष
- आजको बहस
- आयुर्वेद
- आर्थिक समाचार
- आलेख
- इतिहास
- उपन्यास
- एकाङ्की
- एकाङ्की नाटक
- कथा
- कबीरा खडा बजार
- कविता
- कानुनी परामर्श
- कुरोको चुरो
- कृति समीक्षा
- खेलकूद
- खोजीनीति
- गजब
- गुड फ्राइडे
- गुरुनानक जयन्ती
- गुरुनानक देव जयन्ती विशेष
- चिठ्ठी
- चियोचर्चा
- जनसरोकार
- जीवनी
- जीवशास्त्र
- जीवेम शरदः शतम्
- जीवेम शरद: शतम्
- जैव विविधता दिवस
- टाकन–टुकन
- टाकनटुकन
- तथ्याङ्क
- दृष्टिकोण
- धन्वन्तरि जयन्ती
- धर्म दर्शन
- धर्म संस्कृति
- धर्म–संस्कृति
- नारी हस्ताक्षर
- नारी हस्ताक्षर
- नियतिको फल
- नियात्रा
- नीति वचन
- पाठक पत्र
- पाठक प्रतिक्रिया
- पाठक मञ्च
- पाठकमंच
- पुस्तक समीक्षा
- पोषण
- पोषण/आहार
- प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस
- प्रतीक दैनिक
- प्रमुख समाचार
- प्रविधि
- प्रवृत्ति र मनोवृत्ति
- प्रसङ्गतरङ्ग
- प्रसङ्गवश
- फरक
- फरक मत
- फिचर
- फिचर समाचार
- फोटो
- बाटिका
- बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा
- बेलाको बोली
- ब्रह्मा स्मृति दिवस
- भानु जयन्ती
- भाषा
- भाषा/संस्कृति
- भ्यालेन्टाइन डे
- मजदुर दिवस विशेषः
- मतमतान्तर
- मतान्तर
- मनोरन्जन
- मन्तव्य
- महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद
- महाभारतबाट सङकलित
- महाशिवरात्री
- महिला सरोकार
- महिला हस्ताक्षर
- मानवीय व्यवहार
- यात्रा
- यात्रा संस्मरण
- यात्रानुभव
- युग परिवर्तन कसरी र कहिले
- युवा आवाज
- राशिफल
- रोचक
- लघुकथा
- लोक/संस्कृति
- लोकविश्वास
- लोहिया जयन्ती
- वाटिका
- वातावरण
- वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल
- विज्ञान प्रविधि
- विज्ञापनको लागि सम्पर्क
- विश्लेषण
- विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा
- विश्व सन्दर्भ
- व्यक्तित्व
- व्यङग्य
- व्यङ्ग्य
- व्यङ्ग्यम्
- शिक्षा नेपाल
- शिक्ष्f नेपाल
- सङ्कलन तथा अनुवाद
- सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस
- सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस
- सन्दर्भ - महिला हिंसा
- सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस
- सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भ : चुरे दिवस
- सन्दर्भ : बाल दिवस
- सन्दर्भ : रमजान
- सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस
- सन्दर्भ गाँधी जयन्ती
- सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती
- सन्दर्भ भानुजयन्ती
- सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ मोती जयन्ती
- सन्दर्भः योग दिवस
- सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस
- सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस
- सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी
- सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस
- सन्दर्भ– शहीद दिवस
- सन्दर्भ: २६ जनवरी
- सन्दर्भ: नारी दिवस
- सन्दर्भ: बाल दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस
- सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: रमजान पर्व
- सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस
- सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस
- सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस
- सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: वीपी जयन्ती
- सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस
- सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस
- सम–सामयिक
- समय–सन्दर्भ
- समयान्तर
- समसामयिक
- समाचार विश्लेषण
- समीक्षा
- समीक्षा समाहरण
- सम्पादकीय
- सरोकार
- संस्कृति/साहित्य
- संस्मरण
- साहित्यवार्ता
- साहित्यात्मक
- सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण
- स्तवतन्त्र विचार
- स्थानीय समाचार
- स्मृति
- स्वतन्त्त विचार
- स्वतन्त्र विचार
- स्वान्त सुखाय
- स्वान्तः सुखाय
- स्वान्तः सुखायः
- स्वान्त सुखाय:
- स्वान्त–सुखाय
- स्वायन्त सुखाय
- स्वास्थ्य चर्चा
- हाम्रो बारेमा
- हास्य एकाङ्की
- हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी
RANDOM$type=list-tab$date=0$au=0$c=5$src=random-posts
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- खेलकूद
- मन्तव्य
- सम्पादकीय
- (७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा)
- (सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस
- (स्थानीय समाचार
- %प्रमुख समाचार
- १५ अगस्त
- २० चैत्र २०७१)
- २०७७ सालको वार्षिक राशिफल
- main news
- pramuk samachar
- recent
- अन्तरार्टिय समाचार
- अन्तराष्ट्रिय समाचार
- अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस
- अन्तर्वार्ता
- अर्थ विशेष
- अर्थ-उद्योग-वाणिज्य
- अर्थ–उद्योग–वाणिज्य
- अर्थविशेष
- असार १५: धान दिवस
- आइतवार विशेष
- आजको बहस
- आयुर्वेद
- आर्थिक समाचार
- आलेख
- इतिहास
- उपन्यास
- एकाङ्की
- एकाङ्की नाटक
- कथा
- कबीरा खडा बजार
- कविता
- कानुनी परामर्श
- कुरोको चुरो
- कृति समीक्षा
- खेलकूद
- खोजीनीति
- गजब
- गुड फ्राइडे
- गुरुनानक जयन्ती
- गुरुनानक देव जयन्ती विशेष
- चिठ्ठी
- चियोचर्चा
- जनसरोकार
- जीवनी
- जीवशास्त्र
- जीवेम शरदः शतम्
- जीवेम शरद: शतम्
- जैव विविधता दिवस
- टाकन–टुकन
- टाकनटुकन
- तथ्याङ्क
- दृष्टिकोण
- धन्वन्तरि जयन्ती
- धर्म दर्शन
- धर्म संस्कृति
- धर्म–संस्कृति
- नारी हस्ताक्षर
- नारी हस्ताक्षर
- नियतिको फल
- नियात्रा
- नीति वचन
- पाठक पत्र
- पाठक प्रतिक्रिया
- पाठक मञ्च
- पाठकमंच
- पुस्तक समीक्षा
- पोषण
- पोषण/आहार
- प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस
- प्रतीक दैनिक
- प्रमुख समाचार
- प्रविधि
- प्रवृत्ति र मनोवृत्ति
- प्रसङ्गतरङ्ग
- प्रसङ्गवश
- फरक
- फरक मत
- फिचर
- फिचर समाचार
- फोटो
- बाटिका
- बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा
- बेलाको बोली
- ब्रह्मा स्मृति दिवस
- भानु जयन्ती
- भाषा
- भाषा/संस्कृति
- भ्यालेन्टाइन डे
- मजदुर दिवस विशेषः
- मतमतान्तर
- मतान्तर
- मनोरन्जन
- मन्तव्य
- महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद
- महाभारतबाट सङकलित
- महाशिवरात्री
- महिला सरोकार
- महिला हस्ताक्षर
- मानवीय व्यवहार
- यात्रा
- यात्रा संस्मरण
- यात्रानुभव
- युग परिवर्तन कसरी र कहिले
- युवा आवाज
- राशिफल
- रोचक
- लघुकथा
- लोक/संस्कृति
- लोकविश्वास
- लोहिया जयन्ती
- वाटिका
- वातावरण
- वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल
- विज्ञान प्रविधि
- विज्ञापनको लागि सम्पर्क
- विश्लेषण
- विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा
- विश्व सन्दर्भ
- व्यक्तित्व
- व्यङग्य
- व्यङ्ग्य
- व्यङ्ग्यम्
- शिक्षा नेपाल
- शिक्ष्f नेपाल
- सङ्कलन तथा अनुवाद
- सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस
- सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस
- सन्दर्भ - महिला हिंसा
- सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस
- सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भ : चुरे दिवस
- सन्दर्भ : बाल दिवस
- सन्दर्भ : रमजान
- सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस
- सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस
- सन्दर्भ गाँधी जयन्ती
- सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती
- सन्दर्भ भानुजयन्ती
- सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ मोती जयन्ती
- सन्दर्भः योग दिवस
- सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस
- सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस
- सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी
- सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस
- सन्दर्भ– शहीद दिवस
- सन्दर्भ: २६ जनवरी
- सन्दर्भ: नारी दिवस
- सन्दर्भ: बाल दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस
- सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस
- सन्दर्भ: रमजान पर्व
- सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस
- सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस
- सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस
- सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस
- सन्दर्भ: वीपी जयन्ती
- सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस
- सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस
- सम–सामयिक
- समय–सन्दर्भ
- समयान्तर
- समसामयिक
- समाचार विश्लेषण
- समीक्षा
- समीक्षा समाहरण
- सम्पादकीय
- सरोकार
- संस्कृति/साहित्य
- संस्मरण
- साहित्यवार्ता
- साहित्यात्मक
- सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण
- स्तवतन्त्र विचार
- स्थानीय समाचार
- स्मृति
- स्वतन्त्त विचार
- स्वतन्त्र विचार
- स्वान्त सुखाय
- स्वान्तः सुखाय
- स्वान्तः सुखायः
- स्वान्त सुखाय:
- स्वान्त–सुखाय
- स्वायन्त सुखाय
- स्वास्थ्य चर्चा
- हाम्रो बारेमा
- हास्य एकाङ्की
- हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी
/fa-fire/ सर्वाधिक लोकप्रिय$type=one
-
prateekdaily.com अबदेखि eprateekdaily.com मा अद्यावधिक (अपडेट) भइरहेको हुनाले ताजा समाचार, विचार र ई–पेपरको लागि eprateekdaily.com भिज...
-
– डा. रमेश मिश्र आयुर्वेद चिकित्सा पद्धति विश्वका सबै चिकित्सा पद्धतिमध्ये सबभन्दा पुरानो चिकित्सा पद्धति हो। मानव सभ्यताको विकाससँगै आ...
-
- डा. रमेश मिश्र आधुनिक रहनसहन र खानपानले एकातिर जीवन सहज भएको छ भने अर्कोतिर विभिन्न प्रकारका रोगहरूलाई आमन्त्रण गरिरहेको छ । हाल विश...
-
राजेश मिश्र गत साता जुन व्यक्तिसँग कुराकानी भयो, उनी साधारण किसान परिवारमा जन्मेर पनि आप्mनो कर्मठताले भाग्यलाई बदलेका व्यक्ति हुन् ।...
-
प्रस, रौतहट, २२ फागुन/ गत वर्षकै निरन्तरता स्वरूप मौलापुर नगरपालिकाले यस वर्ष पनि स्थानीयको उत्साहवद्र्धक सहयोग, सद्भाव एवं सक्रिया सहभागिता...
-
प्रस, परवानीपुर, २२ फागुन/ भोजभगत माविको नयाँ भवनको उद्घाटन भएको छ। बारा जिल्ला परवानीपुर गाउँपालिका–३ लिपनीस्थित भोजभगत माविमा नवनिर्मित भव...
-
ओमप्रकाश खनाल सर्वोच्च अदालतले प्रतिनिधिसभा विघटनको सरकारको कदमलाई अमान्य ठहर गरेपछि यतिखेर मुलुकको राजनीति सत्तामा एकोह...
-
प्रस, वीरगंज, २० फागुन/ वीरगंज, छपकैयाको रेलवे सडकको छेउमा रहेको श्रीराम कोलोनीका तत्कालीन जग्गाधनी प्रेम जाटियालाई ठगी गरेको आरोपमा जिल्ला...