अहिले नेपालमा असारे विकासको मौसम हो । असारे विकास अर्थात् टालटुले काम गरेर सरकारी खजाना रित्याउँदै रकम झ्वाम्म पार्ने बेला हो यो । वर्षभरि सुतेर बस्ने अनि जब प¥यो राति तब बूढी ताती भनेझैं झाडातिरुवा काम गरेर, जनताको आँखामा विकास गरेको छारो हालेर गोजी गरम गर्न पल्केका सम्बन्धित निकायहरूलाई अहिले भ्याइनभ्याइ छ ।
वीरगंज महानगरको दुर्दशा र मार्मिक कथा कसैसँग छिपेको छैन । सुक्खा मौसममा बुङबुङ्गी धूलो उड्ने, वर्षात्मा असरल्ल पानी र हिलाम्य हुने, झिङ्गा, लामखुट्टे र छाडा वस्तुको बिगबिगी, सडक ढाकेर पसल थाप्ने रामकहानी यहाँको सदाबहार समस्या हो । त्यसमाथि पनि अचेल विकासको नाममा ‘बापका राज’झैं ठेकेदारहरू चलनचल्तीका सडकहरूमा दिनदहाडै आवागमनमा अवरोध, बाधा पु¥याउँदै बाँसको ढाट हालेर सडकजाम गर्दै असारे विकासको मजा लिंदै, आमजनतालाई सास्ती दिंदैछन् । यस्तो चलनचल्तीको सडकमा दिउँसो सडकजाम गरेर सर्कस देखाउनुभन्दा राति सुनसानमा काम गरे यिनको बाउको के जान्थ्यो र ?
तर भनिन्छ रातारात यसरी विकास गर्दा जनताले विकास देख्न नपाउने भएकाले दुःख दिंदै धूलो, धूवाँ उडाउँदै दिउँसै काम देखाउने र रातिका बखत कमिनीको हिसाबकिताब रेस्टुरेन्टमा गर्न सजिलो र पायक पर्ने चर्चा पनि छ ।
सडक, नाला, ढलको उचित व्यवस्थापन गरिदेऊ भन्दै सम्बन्धित निकायमा उजूरी गर्न, टोल, वडाको नागरिक बा¥हमासै हुल बाँधेर धाइरहेका हुन्छन् तर सम्बन्धित निकाय कुम्भकर्णे निद्रामा मस्त रहन्छ । तर जब उनीहरूको अनुकूल र पैसा हसुर्ने मौसम आउँछ, वर्षात् लाग्छ, अनि पानीले बगाउने असारे विकासको यहाँ धमाधम र झमाझम रहन्छ ।
यहाँ बर्सेनि पिच बन्ने, एक वर्षात् पनि नटिक्ने, छोटो आयुका विकास निर्माण फेरि धडल्लेले चालू छ । कुनै सुपरहिट फिल्मको दुश्यभैंm चोकचोकमा बालुवाको थुप्रो, अलकत्राको धूवाँ, गिट्टीको डुङ्गुर, ठेकेदार र कामदारहरूको हुल र हल्ला अनि सम्बन्धित निकायमा कामको चाप आम कुरा भएको छ । खनिज पदार्थको अनियन्त्रित दोहन अचेल राष्ट्रिय समस्या भएको छ । यसरी बर्सेनि कच्ची काम गरेर माम हाम गर्न पल्केकाहरूको हर्कतले गर्दा बर्सेनि टनका टन बालुवा र गिट्टी फोहरमा परिणत हुने र नजीकैको नालाको पाहुना बन्ने, नालाहरू जाम हुने समस्या बढेको छ ।
असारे विकासले गर्दा अचेल नगवा चोकमा बालुवा, गिट्टी बोकेका दर्जनौं ट्याक्टरहरू एकाबिहानैदेखि लाममा देखिन्छन् । यो गर्मीमा आमनागरिकले घर, महल कमै मात्र निर्माण गर्ने तर विकास निर्माणमा मनग्गै गिट्टी, बालुवा चाहिने हुँदा हामीहरू राति नै नदी, खोला पुगेर गिट्टी, बालुवा उत्खनन गरेर बिहानै वीरगंज पुग्ने गरेको एकजना ट्याक्टर चालकले बताए । यो छुट्टै कुरा हो कि यसरी जथाभावी ल्याइएका बालुवा, गिट्टी महानगरको पक्की सडक निर्माण गर्न योग्य वा अयोग्य छन् भनी हेर्ने फुर्सद कहाँ र कसलाई नै छ र ?
यस्तै, एकजना भारतीय मजदूरका अनुसार जेठ र असारको महीनामा नेपालमैं यस्ता असारे विकासको भरमार काम पाइने भएकाले भारतको पञ्जाब नगई नेपाल छिर्छन् । उनका अनुसार यो सिजनमा यहाँ लतरपतर, हतरपतर जे जसरी पनि काम सिध्याउने हो, मस्त कमाउने समय हो ।
धडाधड र छिटोछरितो विकास हुने मौसम भएकाले सम्बन्धित निकायमा समेत ठेकेदारहरूको दौडधूप र कार्यालयमा पेलापेल काममा कर्मचारीहरू व्यस्त देखिन्छन् । असारे सिजनमा नोकरीको छुट्टै मजा हुने एक सरकारी अधिकारीले बताए । रूस, चीन, जापान, भारतले यहाँ वर्षौं लगाएर केही किलोमिटर राजमार्गमा पक्की सडक बनाउँछन् तर यी विदेशीहरू कामचोर हुन् कि लोसे हुन्, त्यो त मलाई थाहा भएन तर तिनले हाम्रोबाट सिक्नुपर्ने देखिन्छ । हाम्रा ठेकेदारहरूले त दिनदहाडै चटपट र छुमन्तर भनेभैंm एकै दिनमा कैयौं किलोमिटर सडक त्यो पनि थोरै मजदूर र न्यूनतम ज्यालामा निर्माण गरी स्यावासी कमाउँछन् । त्यसो त यस्ता भाग्यमानी सीमित ठेकेदार मात्र छन्, जसले कमसल काम गर्दै, बर्सेनि त्यही ठेक्का पाउँछन्, जसलाई अचेल महानगरवासीले ‘टीके ठेकेदार’ भन्न थालेका छन् । त्यसो त नेपालमा कागजी विकास पनि हुन्छ यो मौकामा । फिल्डमा काम नभए पनि कागजमा विकास कोरेर झ्वाम पार्ने प्रकृति पनि पुरानै हो ।
‘क’ वर्गका ठेकेदारहरूको राष्ट्रियस्तरको ठेक्कापट्टाको कहानी त हामीले दिनहुँ पत्रपत्रिकामा पढ्दै आएका छौं । अनि बडे मियाँ त बडे मियाँ, छोटे मियाँ सुभान अल्लाह’ भनेझैं यी छोटेहरूको कारनामाको त हामी प्रत्यक्षदर्शी नै भयौं । तपाईंहरूलाई थाहा छ कि छैन असारे विकासको ठेक्कापट्टाको काम पहिले एउटाले लिने अनि बिक्री गर्ने चलन पनि सुपरहिट छ । राष्ट्रिय सरोकारको विषयमा ‘तैं चुप, मैं चुप’ बस्ने हामीहरू स्थानीय सरोकारको विषयमा उफ्रिने कुरै भएन । त्यसैले आप्mनो घरदैंलोअगाडिको सडकपेटीको असारे विकास देखेर दङ्ग पर्दै आप्mनो दैनिकी र गुजारा चलाउनु हामी सबैको नियति भइसकेको छ । जैसा देश वैसा भेष । अस्तु ।
