रौतहटको गढीमाई नगरपालिकाको समनपुरमा सन् १८१४–१६ को नेपाल– अङ्ग्रेज युद्धमा प्रयोग गरिएको हतियार फेला परेको छ ।
नेपाल र अङ्ग्रेजबीच युद्ध भएर नेपाली पक्ष शानदाररूपमा विजयी भई नेपाली पक्षले अङ्ग्रेजहरूबाट अनेक हतियार प्राप्त गरेको थियो । अङ्ग्रेजहरूबाट प्राप्त भएका हतियारहरू स्थानीयले एउटा पोखरीमा फालेका थिए । पोखरीबाट आप्mनो ससुराको हजुरबाले तरबार प्राप्त गरेको ९९ वर्षकी पिरितियादेवी राउतले बताइन् । नेपाली सेनाको गौरमा रहेको इन्द्र बक्स गणका कर्णेल सुजन शाक्यले प्रथम विश्वयुद्धताका पनि यस्तै हतियारको प्रयोग गरिएकोले नेपाल–अङ्ग्रेज युद्धको समयको हतियार भएको स्पष्ट पारेका छन् ।
पिरितियादेवी राउतको घरको अगाडि रहेको ऐतिहासिक पोखरीबाट ससुराका हजुरबाले यस्ता अन्य साना हतियारहरू पनि पोखरीबाटै फेला पारेको तर समयक्रममा बिस्तारै जम्मै हराउँदै गएको बताइन् । पिरितियादेवी राउतले करिब २०४ वर्ष पहिलेको हतियार उपलब्ध गराइदिएकोमा गढीमाई नगरपालिकाका प्रमुख श्यामप्रसाद यादवले पुरस्कारस्वरूप तत्काल दुई हजार रुपैयाँ प्रदान गरे । साथै प्रमुख यादवले नगरपालिकाको तर्पmबाट सम्मान गर्ने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गरे ।
प्रमुख यादवले ऐतिहासिक समनपुरको संरक्षण गर्न सरकारले पनि सहयोग गर्नुपर्ने बताउँदै स्थानीय सरकारले पहल गरिरहेको बताए ।
यसैबीच, नेपाली सेनाको इन्द्र बक्स गणको टोलीले समनपुरमा रहेको ऐतिहासिक स्तम्भ र पोखरीको भ्रमण गरेको छ । नेपाली सेनाको इतिहासमा समनपुरको स्थान महŒवपूर्ण रहेको बताइन्छ । सन् १८१४ डिसेम्बर ३१ तारिख र १ जनवरी १८१५ को सङ्क्रमणको मध्यरातमा अङ्ग्रेजी फौजले समनपुरमा नयाँ वर्ष मनाइरहँदा स्थानीयवासीले आक्रमण गरी फौजलाई तितरबितर पारेको थियो । त्यस युद्धमा सयौं अङ्ग्रेजी फौज हताहत भएको र स्थानीयवासीले अङ्ग्रेज फौजको तोपसमेत नियन्त्रणमा लिन सफल भएको थियो ।
अङ्ग्रेजहरूलाई लखेट्दै स्थानीयले भारत बिहारको वैशाली जिल्लाको सदरमुकाम हाजीपुरको कौनहारा घाटसम्म पु¥याएका थिए ।
समनपुरमा कप्तान सर्वजीत थापाको नेतृत्वमा १२०० नेपाली फौज खटाइएको उल्लेख इतिहासमा पाइन्छ । त्यतिबेला पर्सा, बारा र रौतहटको नेपाली फौजको नेतृत्व कर्णेल रणवीर सिंहले गरेका थिए ।
नेपाल–अङ्ग्रेज युद्धकालीन तरबार फेला परेपछि स्थानीयवासी आप्mनो ठाउँको ऐतिहासिक परिचय बिस्तारै खुल्दै गएकोमा खुशी लागेको गढीमाई नगरपालिकाका नगर प्रवक्ता एवं ऐतिहासिक पोखरी भएको वडाका अध्यक्ष रामविनय यादवले बताए ।
