$type=ticker$count=12$cols=4$cate=0

भ्रष्टाचारको आहालमा सुशासनको खोजी

SHARE:

ओमप्रकाश खनाल
    अहिले राजनीतिमा निकै चल्तीका शब्द केही छन् भने ती हुन्– सुशासन र समृद्धि। सत्ता सञ्चालकदेखि विज्ञहरूको बहससमेतमा यिनै शब्दहरूको आलाप सुन्न पाइन्छ। मानौं, सुशासन र समृद्धिको उच्चारणबिना अभिव्यक्तिको पूर्णता सम्भव छैन। तर सामाजिक आयामहरूमा भ्रष्टाचारको गहिराइ कतिसम्म छ भनेर बुभ्mन पनि त्यति असजिलो पर्दैन। अर्थराजनीतिमा सत्ता सञ्चालकहरू नै प्रत्यक्ष/परोक्षरूपमा भ्रष्टाचारको संरक्षक बनेर उभिएका दृश्यको कमी छैन। सुशासनको प्रत्याभूति राज्यको प्राथमिक आधार हुनुपर्ने हो। नेतृत्व यसको प्रत्याभूतिलाई लोकप्रियता आर्जनको तुरूप बनाइराखेको दृश्यावलीले राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक अवयवहरूमा भ्रष्टाचारको ओज आँकलनलाई थप सहज तुल्याइदिएको छ।
    सुशासनको प्रत्याभूति आजको विश्वमा एक चुनौती बनेर उभिएको छ । विश्वका ६८ प्रतिशत देश भ्रष्टाचारको गम्भीर समस्यासँग जुधिराखेको ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। नेपालमा नेतृत्वले सुशासनका गफ जति नै दिए पनि तथ्याङ्कले त्यसलाई लोप्पा खुवाइराखेको छ। हामीकहाँ भ्रष्टाचारको आँकडा बर्सेनि उकालो लागेको देखिएको छ। ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलको करप्सन परसेप्शन इन्डेक्समा नेपालको अवस्था विगत ४ वर्षदेखि निरन्तर खस्किएको छ। सन् २०१६ को अध्ययनमा नेपाल भ्रष्टाचार हुने देशको १३१औं स्थानमा छ । सन् २०१४ मा १२६औं स्थानमा रहेकोमा २०१५ मा १३०औं स्थानमा झरेको थियो। सन् २०१३ मा ११६औं स्थानमा थियो। नेपाल विश्वकै बढी भ्रष्टाचार हुने देशमध्ये ४५औं नम्बरमा पर्नुले पनि सार्वजनिक सरोकारका सेवा प्रवाहमा वैयक्तिक स्वार्थका लागि अधिकारको दुरुपयोगको अवस्था आँकलन गर्न त्यति अप्ठेरो पर्दैन।
    भ्रष्टाचारको समसामयिक अवधारणामा यसलाई आर्थिक अपराधसित बढी जोड्ने गरिएको छ। तर राज्य र मातहतका निकायका अधिकारीले आप्mनो दायित्व सही समयमा उचित ढङ्गबाट वहन नगर्नु पनि भ्रष्टाचार हो। सुशासन प्रत्याभूति चुनौतीपूर्ण मात्र बनेको छैन, भ्रष्टाचारको आयातनले सुशासनका औजारलाई भुत्ते बनाइदिएको छ। भ्रष्टाचार रोक्ने उद्देश्यले संवैधानिक निकायको रूपमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग र राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्र छन्। सुशासनलाई सघाउन महालेखा परीक्षकको कार्यालय, विशेष अदालत, राजस्व अनुसन्धान विभाग, सम्पत्ति शुद्धीकरण विभाग र स्थानीय तहमा क्षेत्रीय र जिल्ला प्रशासन कार्यालय पनि छन्। तर नियम कानून र निकायको चाङले मात्र सुशासन प्रत्याभूति हुँदैन। यसका निम्ति दृढ प्रतिबद्धता र कार्यान्वयनमा इमानदारी चाहिन्छ भन्ने कुरा सुशासनको ओजबाटै प्रमाणित भइराखेको छ। सत्ता सञ्चालकहरू मञ्च भेट्नासाथ भ्रष्टाचार नियन्त्रण र सुशासन प्रत्याभूतिको रट लगाइहाल्ने अवस्था यसैको उपजबाहेक अन्य होइन।
    भ्रष्टाचारमा साना र ठूला माछाको कुरा निकै सुनिन्छ। निवारणका निकायले तल्लो तहका सीमित साना माछा समातेको देखिएको छ। तर नीति निर्माण र त्यसको कार्यान्वयनलाई आर्थिक लाभमा दुरुपयोग गरिरहेका ठूला माछालाई उल्टै राजनीतिले काँधमा बोकिराखेका परिदृश्यहरूको कमी भने छैन। जो जति बढी भ्रष्ट छ, उसले राजनीतिक तहलाई त्यति नै बढी रिझाएर र मिलाएर राखेको हुन्छ। यसरी मिल्ने र मिलाउने खेलको दुश्चक्रले सुशासनलाई सुदूरतिर धकेलिराखेको छ।
    निहित स्वार्थका निम्ति नेतृत्वबाट व्यवस्थापिका–संसद्को चरम दुरुपयोग भएका निकट उदाहरण ताजै छन्। कानूनको उद्देश्य विधि र सुशासन हुनुपर्छ । कतिपय कानून उल्टै भ्रष्टाचारका औजार बनेका/बनाइएका छन्। नीतिगत भ्रष्टाचारलाई अकुत सम्पत्ति आर्जनको उपाय बनाउनेहरूलाई राजनीतिक संरक्षण प्राप्त छ। यतिसम्म कि अदालतबाट जन्मकैदको सजाय पाएकाहरू पनि राजनीतिको आडमा खुलेआम घुमिरहेका छन्। कानून पालना गराउने संयन्त्र रमितेको दर्जामा देखिएका छन्। राजनीतिक आडमा नियम, कानून, विधि र विधानलाई मिच्ने यो चालालाई संरक्षण प्राप्त भइराख्दा राजनीतिको ओठे प्रतिबद्धतालाई पत्याइराख्नुपर्ने कारण छैन।
    नेतृत्व नै भ्रष्ट भएपछि राज्यका प्रत्येक अङ्गबाट सदाचार हराएर जान्छ । भ्रष्ट मनोविज्ञानको मनोमानी स्थापित हुन्छ। आज कर्मचारीतन्त्र, प्रहरी, प्रशासन, न्यायालय सबैतिर भ्रष्टाचारको कुरा सुनिन्छ। यो पनि सत्य हो कि यी सबै अङ्गमा राजनीतिक स्वार्थ प्रवेश गरेको छ। राजनीति नै भ्रष्ट भएपछि राज्यका सबै तह र तप्कामा भ्रष्टाचार संस्थागत हुन जान्छ । तात्पर्य, सुशासनको प्रत्याभूतिका लागि राजनीतिमा शुद्धीकरण अपरिहार्य छ।
    राज्य सञ्चालन राजनीतिले गर्ने हो । राजनीतिक प्रतिबद्धता देखावटी होइनन् भने सुशासन असम्भव कुरा पनि होइन । तर राज्य सञ्चालनको तहमा पुग्ने वैधानिक माध्यम नै विकृत हुँदा उद्देश्यमा ढुक्क हुन सकिन्न। बितेको चुनावमा देखिएका पहेलीले पर्याप्तै आशङ्काका पहाड खडा गरिदिएको छ। चुनाव जित्न रकमी चलखेल र यसको प्रभावको परिदृश्यमा यसरी चुनिएर गएको नेतृत्वबाट कस्तो सुशासन र विधिको अपेक्षा गर्न सकिएला ? सतही प्रतिबद्धता जे देखिए पनि पैसाको बलमा सत्ता र पदमा पुग्ने व्यक्तिको प्राथमिकता भनेको आय अर्जन नै हुन्छ। यसका निम्ति हुने अपवित्र सम्बन्ध विस्तार र प्रयत्नले सुशासनको उद्देश्यलाई सघाउँदैन, बरु आधारहरू भत्काउने काम नै बढी गर्दछ ।
    राजनीतिक संरक्षण प्राप्त उच्च तहको भ्रष्टाचार नीति र व्यवस्थाको छिद्रको दुरुपयोगबाटै हुने हो। समाजको भ्रष्ट र विभाजित मनोविज्ञान राजनीतिक भ्रष्टाचारका निम्ति सहज हुने हुँदा नेतृत्व यसको निकास पनि चाहँदैन। अर्कातिर भ्रष्ट शासक मात्र दाताको रुचि अघिल्तिर लत्रिन्छ। यसका लागि दाताहरू राजनीतिलाई भ्रष्ट बनाउन तल्लीन देखिन्छन्। व्यक्ति र समाज हुँदै राज्य सञ्चालनको तहसम्म अनेक आवरणमा दाताका उद्देश्य बोकेका समूहहरूको उपस्थिति बाक्लै भइसकेको छ। अब दाताले दियो भन्दैमा जे पनि सकार्ने परिपाटीको अन्त्य हुनुपर्दछ। राष्ट्रिय स्वार्थविपरीतका सहयोगलाई अस्वीकार गर्नुपर्दछ। समाज र राजनीतिलाई भ्रष्टाचारको प्रभावबाट बाहिर निकाल्नु पनि राजनीतिकै दायित्व बन्न गएको छ ।
    औसत राजनीति भ्रष्टाचारको दलदलमा भासिए पनि बादलमा चाँदीको घेरा भनेभैंm अभैm पनि राजनीतिमा इमान शून्य भने भइसकेको छैन। केही इमानदारहरूको प्रयासले मात्र पनि सुधारका सीमित आयामहरू देख्न पाइएको छ। यो इमानदार नेतृत्वले चाह्यो भने भ्रष्टाचारलाई परास्त गर्न सम्भव छ भन्ने प्रमाण पनि हो। सीमित आकारमैं भएपनि इमानदारीपूर्ण प्रयत्नले भ्रष्ट मनोविज्ञानलाई लगाम कस्ने वातावरण निर्माण हुन सक्छ। सुधारका प्रयासहरूलाई समर्थन, प्रोत्साहन र सहयोग पु¥याउनुलाई नागरिक समाज, जागरूक जनता र सञ्चारमाध्यमले आप्mनो दायित्व सम्झिनुपर्दछ। सञ्चारमाध्यमकै निरन्तर निगरानी र खबरदारीले कतिपय भ्रष्टाचारका पहेलीहरू कारबाहीको दायरामा समेटिएका घटनावलीको स्मरण यहाँनिर सान्दर्भिक हुन्छ।
    नीति निर्माण र निर्णयमा समावेशीकरणले सुशासनको उद्देश्यलाई सहज बनाउँछ। राज्यका प्रमुख संवैधानिक अङ्गबीच शक्ति सन्तुलनको स्वतन्त्र अभ्यासले सुशासनको जग बलियो बनाउन सहयोग पु¥याउँछ। यसनिम्ति स्वार्थका आधारमा हस्तक्षेपको मनोविज्ञानले निकास पाउनुपर्दछ। राजनीतिक तहमा शक्तिको विकृत अभ्यास देखिएका बेला राज्यशक्तिको विकेन्द्रीकरण जोखिममुक्त हुन सक्दैन भन्नेमा पनि नेतृत्वले पर्याप्त होसियारी नअपनाइ हुँदैन।
    अध्ययनहरूले राजनीतिक स्थिरतालाई सुशासनको आधार भनेका छन्। स्थिरता र आर्थिक वृद्धिले सुशासनलाई सघाउ पु¥याउने हो। विश्व बैंकले ८० देशमा गरेको अध्ययनमा ३९ प्रतिशतमा आर्थिक सुधारले सुशासन अभिवृद्धि भएको पाइएको थियो। ट्रान्सपरेन्सीको प्रतिवेदनमा सुशासनमा अगाडि रहेका देशमा राजनीतिक स्थिरता र आयस्तर औसतभन्दा उच्च देखिएको छ। न्यून भ्रष्टाचार हुने भनिएका डेनमार्क, फिनल्यान्ड, स्वीडेन, न्युजिल्यान्ड र नर्वेका जनताको प्रतिव्यक्ति आय वार्षिक ५० हजार अमेरिकी डलरभन्दा बढी छ। सुशासन, स्थायित्व र आर्थिक समृद्धि एकार्काका पूरक हुन्। अहिले देश सङ्क्रमण निकाससँगै स्थिरता र समृद्धिको बाटोमा अघि बढ्ने प्रयत्नमा रहेकाले नेतृत्वको प्रतिबद्धता सतही होइन भने भ्रष्टाचार नियन्त्रण असम्भव छैन। राजनीतिक स्थिरतालाई सृमद्धि र सुशासनको प्रत्याभूतिमा कसरी रूपान्तरण गर्ने भन्नेमा नेतृत्वको दक्षता पनि परीक्षण हुनेछ।
neelambAd
Name

(स्थानीय समाचार ,1, %प्रमुख समाचार ,1, खेलकूद ,25, मन्तव्य ,3, सम्पादकीय ,27,(७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा),1,(सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस,1,(स्थानीय समाचार,7,%प्रमुख समाचार,3,१५ अगस्त,6,२० चैत्र २०७१),1,२०७७ सालको वार्षिक राशिफल,1,main news,8,pramuk samachar,1,recent,5,अन्तरार्टिय समाचार,10,अन्तराष्ट्रिय समाचार,105,अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस,1,अन्तर्वार्ता,28,अर्थ विशेष,129,अर्थ-उद्योग-वाणिज्य,710,अर्थ–उद्योग–वाणिज्य,29,अर्थविशेष,390,असार १५: धान दिवस,1,आइतवार विशेष,441,आजको बहस,16,आयुर्वेद,77,आर्थिक समाचार,136,आलेख,3,इतिहास,11,उपन्यास,11,एकाङ्की,4,एकाङ्की नाटक,2,कथा,55,कबीरा खडा बजार,216,कविता,44,कानुनी परामर्श,61,कुरोको चुरो,41,कृति समीक्षा,3,खेलकूद,1780,खोजीनीति,2,गजब,2,गुड फ्राइडे,1,गुरुनानक जयन्ती,1,गुरुनानक देव जयन्ती विशेष,1,चिठ्ठी,1,चियोचर्चा,1,जनसरोकार,2,जीवनी,2,जीवशास्त्र,1,जीवेम शरदः शतम्,1,जीवेम शरद: शतम्,1,जैव विविधता दिवस,1,टाकन–टुकन,54,टाकनटुकन,18,तथ्याङ्क,1,दृष्टिकोण,1,धन्वन्तरि जयन्ती,1,धर्म दर्शन,5,धर्म संस्कृति,10,धर्म–संस्कृति,115,नारी हस्ताक्षर,3,नारी हस्ताक्षर,6,नियतिको फल,1,नियात्रा,2,नीति वचन,1,पाठक पत्र,54,पाठक प्रतिक्रिया,22,पाठक मञ्च,58,पाठकमंच,42,पुस्तक समीक्षा,10,पोषण,2,पोषण/आहार,3,प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस,1,प्रतीक दैनिक,2264,प्रमुख समाचार,3585,प्रविधि,3,प्रवृत्ति र मनोवृत्ति,2,प्रसङ्गतरङ्ग,4,प्रसङ्गवश,1,फरक,145,फरक मत,2,फिचर,456,फिचर समाचार,81,फोटो,8,बाटिका,441,बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा,1,बेलाको बोली,1,ब्रह्मा स्मृति दिवस,1,भानु जयन्ती,1,भाषा,1,भाषा/संस्कृति,1,भ्यालेन्टाइन डे,1,मजदुर दिवस विशेषः,1,मतमतान्तर,1,मतान्तर,1,मनोरन्जन,9,मन्तव्य,483,महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद,231,महाभारतबाट सङकलित,16,महाशिवरात्री,1,महिला सरोकार,1,महिला हस्ताक्षर,1,मानवीय व्यवहार,1,यात्रा,29,यात्रा संस्मरण,3,यात्रानुभव,1,युग परिवर्तन कसरी र कहिले,3,युवा आवाज,1,राशिफल,2,रोचक,18,लघुकथा,32,लोक/संस्कृति,11,लोकविश्वास,2,लोहिया जयन्ती,1,वाटिका,553,वातावरण,1,वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल,1,विज्ञान प्रविधि,3,विज्ञापनको लागि सम्पर्क,1,विश्लेषण,1,विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा,1,विश्व सन्दर्भ,3,व्यक्तित्व,1,व्यङग्य,27,व्यङ्ग्य,35,व्यङ्ग्यम्,5,शिक्षा नेपाल,10,शिक्ष्f नेपाल,487,सङ्कलन तथा अनुवाद,35,सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस,1,सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस,2,सन्दर्भ - महिला हिंसा,3,सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस,1,सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भ : चुरे दिवस,1,सन्दर्भ : बाल दिवस,1,सन्दर्भ : रमजान,1,सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस,1,सन्दर्भ गाँधी जयन्ती,1,सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती,1,सन्दर्भ भानुजयन्ती,1,सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ मोती जयन्ती,1,सन्दर्भः योग दिवस,1,सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस,1,सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस,1,सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी,2,सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस,1,सन्दर्भ– शहीद दिवस,1,सन्दर्भ: २६ जनवरी,8,सन्दर्भ: नारी दिवस,2,सन्दर्भ: बाल दिवस,2,सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस,2,सन्दर्भ: रमजान पर्व,1,सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस,3,सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: वीपी जयन्ती,1,सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस,1,सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस,1,सम–सामयिक,1,समय–सन्दर्भ,9,समयान्तर,301,समसामयिक,28,समाचार विश्लेषण,3,समीक्षा,1,समीक्षा समाहरण,1,सम्पादकीय,3049,सरोकार,46,संस्कृति/साहित्य,3,संस्मरण,15,साहित्यवार्ता,1,साहित्यात्मक,5,सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण,2,स्तवतन्त्र विचार,254,स्थानीय समाचार,12448,स्मृति,2,स्वतन्त्त विचार,2,स्वतन्त्र विचार,2833,स्वान्त सुखाय,88,स्वान्तः सुखाय,14,स्वान्तः सुखायः,140,स्वान्त सुखाय:,132,स्वान्त–सुखाय,157,स्वायन्त सुखाय,22,स्वास्थ्य चर्चा,49,हाम्रो बारेमा,2,हास्य एकाङ्की,1,हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी,1,
ltr
item
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक : भ्रष्टाचारको आहालमा सुशासनको खोजी
भ्रष्टाचारको आहालमा सुशासनको खोजी
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQdYI65bFiOo7Hyh4F_oRggqFYi9alR_k7X7xjiX3MnpbDjsblQ8u0keICgGeILbdWDNXWxo9USE-diUBxoaygvRCexpPJScwVsiwDxxOYBnn7ujgfmvkOINBX-5CCPq1ArZbAO4d5tstH/s1600/omprakash+khanal.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQdYI65bFiOo7Hyh4F_oRggqFYi9alR_k7X7xjiX3MnpbDjsblQ8u0keICgGeILbdWDNXWxo9USE-diUBxoaygvRCexpPJScwVsiwDxxOYBnn7ujgfmvkOINBX-5CCPq1ArZbAO4d5tstH/s72-c/omprakash+khanal.jpg
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक
https://www.prateekdainik.com.np/2018/04/blog-post_800.html
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/2018/04/blog-post_800.html
true
6917042177189007432
UTF-8
सबै हेर्नुहोस् केही भेटिएन थप विस्तृत जवाफ दिनुहोस् Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS सबै हेर्नुहोस सिफारिस गरिएको वर्गीकरण समाचार संग्रह खोज्नुहोस् सबै पोस्ट Not found any post match with your request गृहपृष्ठ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec भर्खरै एक मिनेट अघि $$1$$ एक मिनेट अघि एक घण्टा अघि $$1$$ एक घण्टा अघि हिजो $$1$$ हिजो $$1$$ एक साताअघि पाँच साताअघि Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy