$type=ticker$count=12$cols=4$cate=0

होली ः विगत र वर्तमान

SHARE:

सञ्जय साह मित्र
    होली अब करिब विश्वभरि मनाइन थालिएको छ । मुख्यतः भारत र नेपालबाट विश्वभर छरिएका हिन्दू, जैन तथा सिख धर्मावलम्बीले होली मनाउने गरेका छन् । होली मान्ने मुख्य क्षेत्रमा बसोवास गर्ने अन्य धार्मिक समुदायजस्तै क्रिस्चियन र मुस्लिमले पनि प्रत्यक्ष वा परोक्षरूपमा होली मान्न थालेका छन् । होलीप्रतिको सद्भाव बढेको देखिएको छ र यो बढदै जाने क्रम पनि निरन्तर बढिरहेको छ । एक अर्काको चाडपर्वलाई सम्मान गर्ने संस्कार नेपालीहरूमा निरन्तर बढिरहेको देखिन्छ । होलीको समयमा पनि यो सद्भावमा वृद्धि भएको देखिएको छ । होली यथार्थमा धेरैको साझा पर्व बन्दै गएको पनि यथार्थ नै हो ।
    होलीलाई पुराणसित जोडेर पनि हेर्ने गरिन्छ । पुराणमा वर्णित कथामा होलिकाले प्राप्त गरेको वरदानको दुरुपयोग गरेपछि अग्निमा आफैं खरानी हुनुपरेको थियो, जबकि उसलाई आगोमा नडढने वरदान प्राप्त थियो । होलिका अलि खराब स्वभावकी थिइन् र खराब स्वभावका मानिसलाई सहयोग गर्ने गर्दथिइन् । होलिका डढेर खरानीमैंं परिणत भएपछि धेरैले यसलाई निकै शुभ माने, उत्सव मनाए । त्यो फागुन महिनाको पूर्णिमाको दिन थियो । अर्को वर्ष फेरि फागुन महिनाको पूर्णिमा आउँदा सबैले गत वर्ष उत्सव गरी रमाइलो गरेको सम्झना भयो । गत वर्ष खुशीयालीले अबीर लगाएको, एक अर्कालाई अँगालो हालेको, सबैले रंग छ्यापाछ्याप गरेको, मज्जाले खाएर मस्ती गरेको, गीत गाएको, रमाइलो गरेको सम्झेपछि त्यस दिनलाई पुनः दोहो¥याउन खोजे । पूर्णिमाको दिन होलिका दहनको प्रतिरूप बनाएर सबैले आगो बाले । आगो बालेर सबैजना नाचे, उफ्रे, गाए । दिनभरि खूब खाए, एक अर्कालाई अँगालो हाले, अबीर दले, रंग छ्यापे । परस्पर शुभकामना दिए–लिए । शुभकामनासँगै एकजना अर्कोकहाँ खाना खाए । यसरी पूर्णिमाको दिनलाई समत वा होलिका दहन तथा भोलिपल्टको दिनलाई होली भन्न थालियो । होलिकाको नाउँबाट होली पर्व रहन गएको र होलीमा गाइने गीतलाई पनि होली वा होरी भन्ने चलन चलेको हुनुपर्छ । होली फागुनमा पर्ने भएकोले फागुन आएपछि नै होलीको गीत वा फगुवा गाउन थालिएको र पछिपछि विस्तारै एक गाउँबाट अर्को गाउँ हुँदै अन्यत्र विस्तार हुँदै गयो । मानिसको बसाइँ सर्ने क्रम चल्दै गयो र सँगसँगै होलीको पनि विस्तार हुन थाल्यो । खान र पिउन अपार छुट भएको होलीको विस्तार बसाइँसराइसँगै सर्दै गयो र जहाँ जहाँ यस क्षेत्रका मानिस पुगे, संस्कृतिको रूपमा लिइसकेको होलीको पनि विस्तार हुँदै गयो । यसरी होली विश्वव्यापी विस्तार हुने पर्वको श्रेणीमा पर्न गएको छ।
    होलीको विस्तार अहिले विश्वव्यापी भएको छ । मूल होलीको प्रकृति कस्तो थियो भन्ने कुरो अहिले बयान गर्नु केवल अनुमान नै हुनेछ । होलीको आगमन हुने फागुन महिनाभरि तराई–मधेसमा जिस्किने चलन थियो । आवश्यक पर्दा ठूलालाई सानाले पनि जिस्क्याउँदै ‘होली है’ भन्थे । अझ देवरहरूले भाउजूलाई र भाउजूहरूले देवरलाई जिस्क्याउन पाउनु फागुन महिनाको विशेषाधिकार मान्दथे । फागुन महिनाभरि गाइने फगुवा गीतको भरमार नै हुन्थ्यो । घाँसीदेखि खेतालासम्म, विद्यार्थीदेखि शिक्षकसम्म तथा मजदुरदेखि मालिकसम्म तथा सर्वसाधारणदेखि बाठासम्मले फगुवा गीत गाएको देखिन्थ्यो । होलीको निकै ठूलो प्रतीक्षा हुन्थ्यो । होली गीतमा केही अश्लीलता त हुन्थ्यो तर त्यो प्रतीकात्मकताको दृष्टिकोणले बढी महŒवपूर्ण थियो । उच्च रागात्मकता, कलात्मकता तथा सचेतता यसको पहिचान थियो । सामाजिकता, आस्तिकता, धार्मिकता, नैतिकतालगायत सन्देश बोक्ने परम्परागत फागुगीतहरू अहिले पनि धेरथोर प्रचलनमा छ ।
    पहिले फागुन महिनाभरि एक समूहमा भएर टोल छिमेकका युवा तथा प्रौढहरू र मुख्य गरी उमेर पुगेका वृद्धहरू गीत गाएर रमाइलो गर्ने चलन थियो । होलीको तयारी आप्mनै किसिमले गरिन्थ्यो महिनाभरि । होलीको प्रतीक्षा महिनाभरि हुन्थ्यो । युवा तथा बालबालिकालाई होलीको विशेष प्रतीक्षा हुन्थ्यो । तर अहिले जमाना बदलिएको छ अर्थात् होलीको प्रकृतिमा विस्तारै परिवर्तन भइरहेको छ । होलीमा हरेक वर्ष केही परिवर्तन भइरहेको देखिन्छ ।
    परिवर्तन समयको नियम हो, अंश हो । परिवर्तनले नै समयको परिचय पनि दिन्छ । समय सधैं एकनाश रहँदैन । होलीको पौराणिक शुरुआत र होलीको विस्तारसँगै त्यहाँको भूगोल, संस्कृति तथा हावापानी आदिले गर्दा परिवर्तन हुँदै आएको हुनुपर्छ । साथै एउटा स्थिर समाजमा पनि शिक्षा र चेतनाको प्रभाव, चलचित्र तथा अन्य सञ्चार माध्यमको प्रभाव, विदेश र देशकै अन्य भूगोल तथा मानिसहरूसितको सम्पर्क तथा सम्बन्ध र आधुनिक प्रविधिको विकास लगायत कारणले होलीको प्रकृति र प्रवृत्तिमा परिवर्तन आउँदै गएको छ । मानिसको आर्थिक क्षमतामा आएको परिवर्तन, होली पर्वमा प्रयोग हुने सामग्री तथा खाद्यान्नको स्वरूपमा भएको परिवर्तन र मानिसमा बढदै गएको व्यस्तताको कारणले होलीमा परिवर्तन आउनुलाई स्वाभाविक मान्नु उचित हुन्छ । हरेक क्षेत्रमा विगतप्रतिको मोहमा आएको कमी र वर्तमानलाई अत्यधिक उपभोग गर्ने प्रकृतिको विकासले होलीलाई संस्कृतिको अङ्ग सँगसँगै व्यापारको रूपमा पनि विकास भएको छ । वास्तवमा जुन चाडपर्व वा संस्कृतिको जति धेरै व्यवसायीकरण हुन सक्यो, त्यसको जीवन त्यति लामो हुन्छ । होलीको आर्थिक सम्बन्ध निकै ठूलो छ, यसकारण यसको सम्बन्ध व्यवसायसित पनि निकै धेरै रहेको छ । जसले गर्दा होलीले दीर्घजीवन पाउने कुरामा वर्तमान आधारमा कुनै द्विविधा रहेको देखिंदैन ।
    होली आफैंमा धेरै उद्योगहरूको लागि उद्योग बन्न पुगेको छ । धेरै उद्योगहरूले होलीमा हुने व्यापारलाई नै केन्द्रित गरी उत्पादन गरेका हुन्छन् । बालबालिकादेखि प्रौढसम्म सबैले कम्तीमा एउटा गन्जी अनिवार्य किन्छन् । होलीमा रंग छ्याप्ने चलन भएकोले रंग खेल्नको लागि अनिवार्यजस्तै भइसकेको छ नयाँ गन्जी । अझ कुर्ता र पैजामा लगाउने चलन बढदै गएको छ । होलीमा रंग र अबीरको व्यापार अत्यन्त धेरै हुन्छ । हर घरपरिवारमा रंग र अबीर चाहिएको हुन्छ । बालबालिकादेखि ठूलासम्मले दुई चार पाकेट सजिलै खर्च गर्दछन् । माछा वा मासु पनि यस पर्वको मुख्य आकर्षण हुन्छ । सामान्य दिनमा एक किलो मासु खपत हुने घरपरिवारमा होलीको दिन चारगुणा बढी खपत हुन्छ । यसले गर्दा मत्स्यपालन तथा कुखुरापालनलाई निकै टेवा पुगेको छ । बाहिरबाट खसी मगाउने चलन बढेको छ मासुको लागि ।             पेयपदार्थबिना त होली अधूरै हुन्छ । रुचि अनुसार अनिवार्यरूपले सबैले यस दिन कुनै न कुनै पेय पदार्थको प्रयोग गरेकै हुन्छन् । लाखौं रुपियाँको हल्का पेय पदार्थदेखि उच्च गुणस्तरका विदेशी महँगा पेय पदार्थको बिक्री हरेक गाउँमा हुने गर्दछ । ग्रामीण समाजका बुजुर्गहरूले दूधबाट बन्ने आप्mनै किसिमको परम्परागत पेय पदार्थ बनाएर खान्छन् । अझ बजारमा पाइने विभिन्न प्रकारका फलपूmलका जुसको व्यापार पनि उत्तिकै बढेको देखिन्छ । धोतीदेखि धूपसम्मको व्यापार हुने होलीलाई व्यापारिक पर्व मान्दा पनि हुन्छ ।
    होलीमा अनेक विकृति जन्मिइसकेका छन् । होलीको मौलिकता नै परिवर्तन हुँदै गएको र रंग–अबीर यसको मेरुदण्ड रहँदै आएको सन्दर्भमा आधुनिकताले गर्दा छाडा गीतदेखि लोलासम्मका विकृतिले असभ्य बनाउँदै लगेको छ । होली सभ्यताको पनि पर्व हो भन्ने मान्यता कमजोर बन्दैछ । बढदो उच्छृङ्खलताले होलीको स्वरूपमाथि आघात पु¥याइरहेको छ । होलीका गीतहरू गाउँघरमैं पनि सुनिन छाडिएको छ वा निकै अल्प हुँदै गएको छ । डिजेहरूमा होलीको नाउँमा गाइने बेसुरा गीतहरूले मात्तिएका युवाहरूले सडकमा नाचेर रमाइलो गरेको होलीले त होलीको शास्त्रीय भावलाई सीमित पार्दै लगेको छ ।
    यसपालिको होली सबैलाई राम्रो होओस् । सबैले मिलेर रमाइलो गर्दै साँचो अर्थमा होली खेलून् १ जोगिरा सरर.......१
neelambAd
Name

(स्थानीय समाचार ,1, %प्रमुख समाचार ,1, खेलकूद ,25, मन्तव्य ,3, सम्पादकीय ,27,(७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा),1,(सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस,1,(स्थानीय समाचार,7,%प्रमुख समाचार,3,१५ अगस्त,6,२० चैत्र २०७१),1,२०७७ सालको वार्षिक राशिफल,1,main news,8,pramuk samachar,1,recent,5,अन्तरार्टिय समाचार,10,अन्तराष्ट्रिय समाचार,105,अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस,1,अन्तर्वार्ता,28,अर्थ विशेष,129,अर्थ-उद्योग-वाणिज्य,710,अर्थ–उद्योग–वाणिज्य,29,अर्थविशेष,390,असार १५: धान दिवस,1,आइतवार विशेष,441,आजको बहस,16,आयुर्वेद,77,आर्थिक समाचार,136,आलेख,3,इतिहास,11,उपन्यास,11,एकाङ्की,4,एकाङ्की नाटक,2,कथा,55,कबीरा खडा बजार,216,कविता,44,कानुनी परामर्श,61,कुरोको चुरो,41,कृति समीक्षा,3,खेलकूद,1780,खोजीनीति,2,गजब,2,गुड फ्राइडे,1,गुरुनानक जयन्ती,1,गुरुनानक देव जयन्ती विशेष,1,चिठ्ठी,1,चियोचर्चा,1,जनसरोकार,2,जीवनी,2,जीवशास्त्र,1,जीवेम शरदः शतम्,1,जीवेम शरद: शतम्,1,जैव विविधता दिवस,1,टाकन–टुकन,54,टाकनटुकन,18,तथ्याङ्क,1,दृष्टिकोण,1,धन्वन्तरि जयन्ती,1,धर्म दर्शन,5,धर्म संस्कृति,10,धर्म–संस्कृति,115,नारी हस्ताक्षर,3,नारी हस्ताक्षर,6,नियतिको फल,1,नियात्रा,2,नीति वचन,1,पाठक पत्र,54,पाठक प्रतिक्रिया,22,पाठक मञ्च,58,पाठकमंच,42,पुस्तक समीक्षा,10,पोषण,2,पोषण/आहार,3,प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस,1,प्रतीक दैनिक,2264,प्रमुख समाचार,3585,प्रविधि,3,प्रवृत्ति र मनोवृत्ति,2,प्रसङ्गतरङ्ग,4,प्रसङ्गवश,1,फरक,145,फरक मत,2,फिचर,456,फिचर समाचार,81,फोटो,8,बाटिका,441,बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा,1,बेलाको बोली,1,ब्रह्मा स्मृति दिवस,1,भानु जयन्ती,1,भाषा,1,भाषा/संस्कृति,1,भ्यालेन्टाइन डे,1,मजदुर दिवस विशेषः,1,मतमतान्तर,1,मतान्तर,1,मनोरन्जन,9,मन्तव्य,483,महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद,231,महाभारतबाट सङकलित,16,महाशिवरात्री,1,महिला सरोकार,1,महिला हस्ताक्षर,1,मानवीय व्यवहार,1,यात्रा,29,यात्रा संस्मरण,3,यात्रानुभव,1,युग परिवर्तन कसरी र कहिले,3,युवा आवाज,1,राशिफल,2,रोचक,18,लघुकथा,32,लोक/संस्कृति,11,लोकविश्वास,2,लोहिया जयन्ती,1,वाटिका,553,वातावरण,1,वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल,1,विज्ञान प्रविधि,3,विज्ञापनको लागि सम्पर्क,1,विश्लेषण,1,विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा,1,विश्व सन्दर्भ,3,व्यक्तित्व,1,व्यङग्य,27,व्यङ्ग्य,35,व्यङ्ग्यम्,5,शिक्षा नेपाल,10,शिक्ष्f नेपाल,487,सङ्कलन तथा अनुवाद,35,सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस,1,सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस,2,सन्दर्भ - महिला हिंसा,3,सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस,1,सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भ : चुरे दिवस,1,सन्दर्भ : बाल दिवस,1,सन्दर्भ : रमजान,1,सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस,1,सन्दर्भ गाँधी जयन्ती,1,सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती,1,सन्दर्भ भानुजयन्ती,1,सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ मोती जयन्ती,1,सन्दर्भः योग दिवस,1,सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस,1,सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस,1,सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी,2,सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस,1,सन्दर्भ– शहीद दिवस,1,सन्दर्भ: २६ जनवरी,8,सन्दर्भ: नारी दिवस,2,सन्दर्भ: बाल दिवस,2,सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस,2,सन्दर्भ: रमजान पर्व,1,सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस,3,सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: वीपी जयन्ती,1,सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस,1,सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस,1,सम–सामयिक,1,समय–सन्दर्भ,9,समयान्तर,301,समसामयिक,28,समाचार विश्लेषण,3,समीक्षा,1,समीक्षा समाहरण,1,सम्पादकीय,3049,सरोकार,46,संस्कृति/साहित्य,3,संस्मरण,15,साहित्यवार्ता,1,साहित्यात्मक,5,सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण,2,स्तवतन्त्र विचार,254,स्थानीय समाचार,12448,स्मृति,2,स्वतन्त्त विचार,2,स्वतन्त्र विचार,2833,स्वान्त सुखाय,88,स्वान्तः सुखाय,14,स्वान्तः सुखायः,140,स्वान्त सुखाय:,132,स्वान्त–सुखाय,157,स्वायन्त सुखाय,22,स्वास्थ्य चर्चा,49,हाम्रो बारेमा,2,हास्य एकाङ्की,1,हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी,1,
ltr
item
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक : होली ः विगत र वर्तमान
होली ः विगत र वर्तमान
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPqiB_7MygLIDeqgh1tm8XN9skusOwEXjbrUxYanjLjV6QQAoG9gXSnG8R3K4b7ZDeHqi2RpJYxrwmz-aOLu-EGprjC3C3uiH_hJx1GYT-izxXT_ekNbFJCxJrVVMuok8zeLzrf6diN4-v/s200/sanjay++mitra.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPqiB_7MygLIDeqgh1tm8XN9skusOwEXjbrUxYanjLjV6QQAoG9gXSnG8R3K4b7ZDeHqi2RpJYxrwmz-aOLu-EGprjC3C3uiH_hJx1GYT-izxXT_ekNbFJCxJrVVMuok8zeLzrf6diN4-v/s72-c/sanjay++mitra.jpg
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक
https://www.prateekdainik.com.np/2018/02/blog-post_856.html
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/2018/02/blog-post_856.html
true
6917042177189007432
UTF-8
सबै हेर्नुहोस् केही भेटिएन थप विस्तृत जवाफ दिनुहोस् Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS सबै हेर्नुहोस सिफारिस गरिएको वर्गीकरण समाचार संग्रह खोज्नुहोस् सबै पोस्ट Not found any post match with your request गृहपृष्ठ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec भर्खरै एक मिनेट अघि $$1$$ एक मिनेट अघि एक घण्टा अघि $$1$$ एक घण्टा अघि हिजो $$1$$ हिजो $$1$$ एक साताअघि पाँच साताअघि Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy