सञ्जय साह मित्र
पछिल्ला केही दिनमा नेपाली जनताले ऐतिहासिक सफलताहरू हात पारेको छ । नेपाली जनताको ऐतिहासिक सफलताको श्रेय नेपाली नागरिकबाहेक अरू कसैलाई जा“दैन । तर छोटो अवधिलाई हेर्ने हो भने विगत दश वर्षको इतिहासमा नेपालले सबैभन्दा सन्तोषको अवधि बिताएको बिगतको नौ महिना नै हो । देशमा प्रचण्ड सरकार गठन भएपछि सा“च्चै एकपछि अर्को चमत्कारको कल्पना हुन थालेको देखिन्छ । देशमा बारम्बार कम्युनिस्टको नेतृत्वमा सरकार गठन भए पनि दुईपटक प्रधानमन्त्री बन्ने व्यक्तित्वको रूपमा प्रचण्ड नै पहिला भए । देशमा दुईचोटि प्रधानमन्त्री हुनेको सङ्ख्या पनि धेरै भइसकेको छ तर देशलाई प्रधानमन्त्रीको अनुभवको हैसियतले गत दश वर्षको अवधिलाई मूल्याड्ढन गर्ने हो भने प्रचण्डले फाइदा पु¥याएका छन् ।
नेपाली नागरिकले यस नौ महिनाको अवधिमा खासै नोक्सानी बेहोर्नुपरेन । अहिले जब प्रधानमन्त्रीले राजीनामा दिने कुरा गरेका छन् तब यो निकै महŒवपूर्ण हुन जान्छ कि उनको मूल्याड्ढन सही तरिकाले होस् । उनको अवधिमा नेपालीले धेरै दुःख पाउनुपरेन । देशले कुनै लामो बन्द र हडतालको सामना गर्नुपरेन । कुनै प्राकृतिक विपत्तिको सामना गर्नुपरेन । यसै कारण खासै कुनै निहु नपाएर एमाले अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री केपी ओलीले एक दिन व्यङ्ग्य गर्दै भनेका थिए – अलच्छिना सरकारको पालामा हरेक दिन सडक दुर्घटना भइरहेको छ । देशले राजनीतिक शान्ति पाएको सबैले भोगेकै छन्, यसको प्रभावले देशको सबै क्षेत्रमा सकारात्मक असर परेको छ । देशको उद्योग, वाणिज्य, कृषि तथा पशुपालनलगायत क्षेत्रमा सकारात्मक उन्नति भएको देखिएको छ ।
विगत दुई दशकदेखि देशको अर्थतन्त्र रेमिटान्समा भर पर्दै आएको अवस्थामा सुधारको निकै बलियो सड्ढेत देखापरेको छ । यसकारण देशका अर्थशास्त्रीहरूले देशलाई विकासको आधार देशमैं खोजी गर्न सकिने विश्वास सम्पूर्ण नेपालीलाई दिएका छन् । राज्यले आप्mनो स्वतन्त्र अर्थतन्त्रको विकास गर्नतिर एक कदम बढेको यही अवधिमा हो । विश्वका ठूला वित्तीय संस्थाहरू आइएमएफ, विश्व बैंक तथा एसियाली विकास बैंकहरूका साथै विश्वका समृद्ध देशहरूले पनि नेपालको चालू आर्थिक वर्षको आर्थिक वृद्धिदर विगत दुई दशकमा नभएको प्रक्षेपण गरिरहेका छन् । देशले आर्थिक वृद्धिदर पाएको यो हर्षको समय हो । शून्य वृद्धिदर पुगिसकेको नेपालले सात प्रतिशतभन्दा बढीको आर्थिक वृद्धिदर हासिल गर्नु गत वर्षको असार महिनामा कल्पना गर्न सकिन्नथ्यो तर नौ महिनापछि देशले यही अकल्पनीयतालाई व्यवहारमा साबित गर्न सफल र सक्षम भएको छ । यस अर्थमा सा“च्चीकै प्रचण्ड निकै सफल र सक्षम प्रधानमन्त्रीको रूपमा प्रमाणित भएका छन् । उनको समयमा राजनीतिक उतारचढावका बीच पनि देशले आर्थिक प्रगति र भौतिक प्रगति मात्र होइन अत्यन्त कठिन समयमा स्थानीय तहको निर्वाचनजस्तो कठिन कार्य गर्न सफल पनि बनेका छन् । विगत दुई दशकमा स्थानीय निकायको निर्वाचन हुन नसकेको समयमा धेरै आशड्ढाबीच पनि प्रचण्ड सरकारले सफलतापूर्वक जनताको मत दिने अधिकार सुरक्षित गरेका छन् ।
राजनीतिक दृष्टिले नौ महिना अघि देश निकै तरल अवस्थामा थियो । बन्द र हडताल त सबै दलको अधिकारजस्तै भएको थियो । मुख्यगरी मधेसमा त स्थानीय दलदेखि मुख्य दलसम्मले बन्दलाई हतियार बनाएका थिए । यसमा अचम्म मान्नुपर्ने कुरा के छ भने अधिकारका दृष्टिले थप केही वृद्धि भएको छैन, संविधान संशोधनको सवाल पनि जहा“को तहीं छ, तर अचम्मलाग्दो गरी मधेस शान्त छ । मधेस शान्त छ, देशमा मटीतेल, डिजल, पेट्रोलको हाहाकार छैन । यसैगरी प्रचण्डको दोस्रो शासनकालमा जनताले एलपी ग्या“सको हाहाकार बेहोर्नु परेन । यदि ओलीको शब्दावलीमा जस्तो गरी भन्ने हो भने विगत दुई दशकमा वनमा डढेलो लाग्ने जुन विनाशक प्रवृत्ति देखिएको थियो, यस पालि नब्बे प्रतिशतसम्म रोकिएको छ । वन डढेलोले यस वर्ष राष्ट्रिय चर्चामा स्थान सुरक्षित गर्न सकेन । वन्यजन्तुहरू वनमैं रमाउन पाएका छन् । देशमा प्राकृतिक सन्तुलनमा खासै ¥हास आएको देखिएन । वातावरणको क्षेत्रमा निकै सकारात्मक सुधार भएको देखिएको छ । वर्षा यति धेरै भएन कि बस्ती बगाओस् र सुख्खा पनि यति धेरै भएन कि बाली नै नलागोस् । ठीक्कको वर्षा भएको यो वर्षमा जाडो पनि धेरै भएन । विगतका वर्षहरूमा जस्तो जाडोले मधेस कठाङ्ग्रिएर धेरैले ज्यान गुमाउनुपरेन । बालीनालीमा क्षति पुगेन । जाडो पनि ठीक्कको नै भयो । अहिलेसम्मको गर्मीको अवस्था हेर्दा गर्मीले उसिनिएर सर्वसाधारण नेपालीले डढेर मर्ने अवस्था आएको छैन । जेठको पहिलो हप्तासम्म हिमालदेखि मधेससम्मको मौसम सर्वसाधारण नेपालीको बसाइ“ अनुकूल छ ।
नौ महिनाको अवधि ठूलो होइन तर छोटो समयमा नै नेपाली जनताले कृषि क्षेत्रमा क्रान्तिकारी परिवर्तन गरेर देखाएका छन् । कैयौं वर्षपछि देशको मुख्य खाद्यान्न बालीहरूको उब्जनीमा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ । धानबाली उत्पादनमा निकै ठूलो उपलब्धि हासिल भएको छ । गहु“ र मकै बालीको उत्पादनमा समेत निकै वृद्धि भएको छ । यस पालि मसुरोको उत्पादन पनि सन्तोषजनक देखिएको छ । तेलहन बालीमा समेत सन्तोषजनक वृद्धि भएको पाइएको छ । समग्रमा कृषि उपज र उत्पादनले नेपाल कृषिप्रधान देश हुनुको अर्थलाई सार्थक बनाउने दिशामा यो वर्षले एक पाइला सकारात्मक नतिजा दिएको छ । देशकै समग्र निर्यातमूलक तथा व्यावसायिक दृष्टिका बालीहरूमा समेत मौसमको कारणले भए पनि देशको अर्थतन्त्रमा सुधार भएको छ । मौसमले पनि प्रचण्डलाई साथ दिएको यो अवधि नेपाली नागरिकले धेरै सकारात्मक नतिजाहरू पाएका छन् । औद्योगिक उत्पादन बढेको छ । नया“ उद्योगहरू सञ्चालनमा आएका छन् । देशमा औद्योगिक वातावरण बन्दै गएको छ । सरकारको अधीनमा रहेको कतिपय उद्योगहरू पुनः सञ्चालनमा आएका छन् ।
नेपाली नागरिक स्वभावैले परिश्रमी छन् । देश र विदेशमा नेपालीहरूले परिश्रम गरेर आप्mनो पहिचानलाई परिश्रमसित जोडेका छन् । यसै कारणले विदेशमा नेपाली श्रमिकको सम्मान पनि छ । अर्को कुरो, नेपालले पर्यटनको क्षेत्रमा कुनै अवरोध बेहोर्नुपरेन । सुरक्षित पर्यटनले गर्दा अहिलेसम्मको इतिहासमा सबैभन्दा बढी पर्यटक नेपाल भित्रिए । विदेशको कमाइ, नेपालको आन्तरिक उत्पादनमा वृद्धि, औद्योगिक उत्पादनमा वृद्धि, पर्यटनमा सुधारजस्ता कारणले देशको आय बढेको हो । साथै नेपालीको आयले जीवनस्तरमा पनि निकै सुधार भएको छ । यसै अवधिमा स्वास्थ्यमन्त्री, ऊर्जामन्त्रीहरूले नेपाल र नेपालीका लागि सधैंभरिका लागि राम्रा काम गरेका छन् । नेपाल उज्यालोतिर र नेपाली बढी स्वस्थ बन्नेतिर एक कदम अगाडि बढेका छन् । नेपालीको आयु पनि बढेको छ । नेपालीको आय पनि बढेको छ ।
संविधान संशोधनको विषय भने पेचिलो देखिएको छ । यसलाई राजनीतिक तहमा समाधान गरिनु आवश्यक छ । संविधान संशोधनको विषय समाधान भएमा अब नेपाल धेरै किसिमले सकारात्मक दिशामा जाने सम्भावना बलियो बनेको छ । नेपालीले पनि अब अझ धेरै सुखले बा“च्ने आधारहरू सिर्जना हु“दै गएका छन् । यस प्रकारका सम्पूर्ण उपलब्धिहरूका लागि नेपाली नागरिकलाई बधाई १
पछिल्ला केही दिनमा नेपाली जनताले ऐतिहासिक सफलताहरू हात पारेको छ । नेपाली जनताको ऐतिहासिक सफलताको श्रेय नेपाली नागरिकबाहेक अरू कसैलाई जा“दैन । तर छोटो अवधिलाई हेर्ने हो भने विगत दश वर्षको इतिहासमा नेपालले सबैभन्दा सन्तोषको अवधि बिताएको बिगतको नौ महिना नै हो । देशमा प्रचण्ड सरकार गठन भएपछि सा“च्चै एकपछि अर्को चमत्कारको कल्पना हुन थालेको देखिन्छ । देशमा बारम्बार कम्युनिस्टको नेतृत्वमा सरकार गठन भए पनि दुईपटक प्रधानमन्त्री बन्ने व्यक्तित्वको रूपमा प्रचण्ड नै पहिला भए । देशमा दुईचोटि प्रधानमन्त्री हुनेको सङ्ख्या पनि धेरै भइसकेको छ तर देशलाई प्रधानमन्त्रीको अनुभवको हैसियतले गत दश वर्षको अवधिलाई मूल्याड्ढन गर्ने हो भने प्रचण्डले फाइदा पु¥याएका छन् ।
नेपाली नागरिकले यस नौ महिनाको अवधिमा खासै नोक्सानी बेहोर्नुपरेन । अहिले जब प्रधानमन्त्रीले राजीनामा दिने कुरा गरेका छन् तब यो निकै महŒवपूर्ण हुन जान्छ कि उनको मूल्याड्ढन सही तरिकाले होस् । उनको अवधिमा नेपालीले धेरै दुःख पाउनुपरेन । देशले कुनै लामो बन्द र हडतालको सामना गर्नुपरेन । कुनै प्राकृतिक विपत्तिको सामना गर्नुपरेन । यसै कारण खासै कुनै निहु नपाएर एमाले अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री केपी ओलीले एक दिन व्यङ्ग्य गर्दै भनेका थिए – अलच्छिना सरकारको पालामा हरेक दिन सडक दुर्घटना भइरहेको छ । देशले राजनीतिक शान्ति पाएको सबैले भोगेकै छन्, यसको प्रभावले देशको सबै क्षेत्रमा सकारात्मक असर परेको छ । देशको उद्योग, वाणिज्य, कृषि तथा पशुपालनलगायत क्षेत्रमा सकारात्मक उन्नति भएको देखिएको छ ।
विगत दुई दशकदेखि देशको अर्थतन्त्र रेमिटान्समा भर पर्दै आएको अवस्थामा सुधारको निकै बलियो सड्ढेत देखापरेको छ । यसकारण देशका अर्थशास्त्रीहरूले देशलाई विकासको आधार देशमैं खोजी गर्न सकिने विश्वास सम्पूर्ण नेपालीलाई दिएका छन् । राज्यले आप्mनो स्वतन्त्र अर्थतन्त्रको विकास गर्नतिर एक कदम बढेको यही अवधिमा हो । विश्वका ठूला वित्तीय संस्थाहरू आइएमएफ, विश्व बैंक तथा एसियाली विकास बैंकहरूका साथै विश्वका समृद्ध देशहरूले पनि नेपालको चालू आर्थिक वर्षको आर्थिक वृद्धिदर विगत दुई दशकमा नभएको प्रक्षेपण गरिरहेका छन् । देशले आर्थिक वृद्धिदर पाएको यो हर्षको समय हो । शून्य वृद्धिदर पुगिसकेको नेपालले सात प्रतिशतभन्दा बढीको आर्थिक वृद्धिदर हासिल गर्नु गत वर्षको असार महिनामा कल्पना गर्न सकिन्नथ्यो तर नौ महिनापछि देशले यही अकल्पनीयतालाई व्यवहारमा साबित गर्न सफल र सक्षम भएको छ । यस अर्थमा सा“च्चीकै प्रचण्ड निकै सफल र सक्षम प्रधानमन्त्रीको रूपमा प्रमाणित भएका छन् । उनको समयमा राजनीतिक उतारचढावका बीच पनि देशले आर्थिक प्रगति र भौतिक प्रगति मात्र होइन अत्यन्त कठिन समयमा स्थानीय तहको निर्वाचनजस्तो कठिन कार्य गर्न सफल पनि बनेका छन् । विगत दुई दशकमा स्थानीय निकायको निर्वाचन हुन नसकेको समयमा धेरै आशड्ढाबीच पनि प्रचण्ड सरकारले सफलतापूर्वक जनताको मत दिने अधिकार सुरक्षित गरेका छन् ।
राजनीतिक दृष्टिले नौ महिना अघि देश निकै तरल अवस्थामा थियो । बन्द र हडताल त सबै दलको अधिकारजस्तै भएको थियो । मुख्यगरी मधेसमा त स्थानीय दलदेखि मुख्य दलसम्मले बन्दलाई हतियार बनाएका थिए । यसमा अचम्म मान्नुपर्ने कुरा के छ भने अधिकारका दृष्टिले थप केही वृद्धि भएको छैन, संविधान संशोधनको सवाल पनि जहा“को तहीं छ, तर अचम्मलाग्दो गरी मधेस शान्त छ । मधेस शान्त छ, देशमा मटीतेल, डिजल, पेट्रोलको हाहाकार छैन । यसैगरी प्रचण्डको दोस्रो शासनकालमा जनताले एलपी ग्या“सको हाहाकार बेहोर्नु परेन । यदि ओलीको शब्दावलीमा जस्तो गरी भन्ने हो भने विगत दुई दशकमा वनमा डढेलो लाग्ने जुन विनाशक प्रवृत्ति देखिएको थियो, यस पालि नब्बे प्रतिशतसम्म रोकिएको छ । वन डढेलोले यस वर्ष राष्ट्रिय चर्चामा स्थान सुरक्षित गर्न सकेन । वन्यजन्तुहरू वनमैं रमाउन पाएका छन् । देशमा प्राकृतिक सन्तुलनमा खासै ¥हास आएको देखिएन । वातावरणको क्षेत्रमा निकै सकारात्मक सुधार भएको देखिएको छ । वर्षा यति धेरै भएन कि बस्ती बगाओस् र सुख्खा पनि यति धेरै भएन कि बाली नै नलागोस् । ठीक्कको वर्षा भएको यो वर्षमा जाडो पनि धेरै भएन । विगतका वर्षहरूमा जस्तो जाडोले मधेस कठाङ्ग्रिएर धेरैले ज्यान गुमाउनुपरेन । बालीनालीमा क्षति पुगेन । जाडो पनि ठीक्कको नै भयो । अहिलेसम्मको गर्मीको अवस्था हेर्दा गर्मीले उसिनिएर सर्वसाधारण नेपालीले डढेर मर्ने अवस्था आएको छैन । जेठको पहिलो हप्तासम्म हिमालदेखि मधेससम्मको मौसम सर्वसाधारण नेपालीको बसाइ“ अनुकूल छ ।
नौ महिनाको अवधि ठूलो होइन तर छोटो समयमा नै नेपाली जनताले कृषि क्षेत्रमा क्रान्तिकारी परिवर्तन गरेर देखाएका छन् । कैयौं वर्षपछि देशको मुख्य खाद्यान्न बालीहरूको उब्जनीमा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ । धानबाली उत्पादनमा निकै ठूलो उपलब्धि हासिल भएको छ । गहु“ र मकै बालीको उत्पादनमा समेत निकै वृद्धि भएको छ । यस पालि मसुरोको उत्पादन पनि सन्तोषजनक देखिएको छ । तेलहन बालीमा समेत सन्तोषजनक वृद्धि भएको पाइएको छ । समग्रमा कृषि उपज र उत्पादनले नेपाल कृषिप्रधान देश हुनुको अर्थलाई सार्थक बनाउने दिशामा यो वर्षले एक पाइला सकारात्मक नतिजा दिएको छ । देशकै समग्र निर्यातमूलक तथा व्यावसायिक दृष्टिका बालीहरूमा समेत मौसमको कारणले भए पनि देशको अर्थतन्त्रमा सुधार भएको छ । मौसमले पनि प्रचण्डलाई साथ दिएको यो अवधि नेपाली नागरिकले धेरै सकारात्मक नतिजाहरू पाएका छन् । औद्योगिक उत्पादन बढेको छ । नया“ उद्योगहरू सञ्चालनमा आएका छन् । देशमा औद्योगिक वातावरण बन्दै गएको छ । सरकारको अधीनमा रहेको कतिपय उद्योगहरू पुनः सञ्चालनमा आएका छन् ।
नेपाली नागरिक स्वभावैले परिश्रमी छन् । देश र विदेशमा नेपालीहरूले परिश्रम गरेर आप्mनो पहिचानलाई परिश्रमसित जोडेका छन् । यसै कारणले विदेशमा नेपाली श्रमिकको सम्मान पनि छ । अर्को कुरो, नेपालले पर्यटनको क्षेत्रमा कुनै अवरोध बेहोर्नुपरेन । सुरक्षित पर्यटनले गर्दा अहिलेसम्मको इतिहासमा सबैभन्दा बढी पर्यटक नेपाल भित्रिए । विदेशको कमाइ, नेपालको आन्तरिक उत्पादनमा वृद्धि, औद्योगिक उत्पादनमा वृद्धि, पर्यटनमा सुधारजस्ता कारणले देशको आय बढेको हो । साथै नेपालीको आयले जीवनस्तरमा पनि निकै सुधार भएको छ । यसै अवधिमा स्वास्थ्यमन्त्री, ऊर्जामन्त्रीहरूले नेपाल र नेपालीका लागि सधैंभरिका लागि राम्रा काम गरेका छन् । नेपाल उज्यालोतिर र नेपाली बढी स्वस्थ बन्नेतिर एक कदम अगाडि बढेका छन् । नेपालीको आयु पनि बढेको छ । नेपालीको आय पनि बढेको छ ।
संविधान संशोधनको विषय भने पेचिलो देखिएको छ । यसलाई राजनीतिक तहमा समाधान गरिनु आवश्यक छ । संविधान संशोधनको विषय समाधान भएमा अब नेपाल धेरै किसिमले सकारात्मक दिशामा जाने सम्भावना बलियो बनेको छ । नेपालीले पनि अब अझ धेरै सुखले बा“च्ने आधारहरू सिर्जना हु“दै गएका छन् । यस प्रकारका सम्पूर्ण उपलब्धिहरूका लागि नेपाली नागरिकलाई बधाई १