खेलकुदप्रति बेवास्ता

    खेलकुदको क्षेत्रमा नेपालको शहरी क्षेत्र फितलो देखिंदै आएको विगत जिल्लास्तरीय खेलकुद प्रतियोगिताहरूले देखाएका छन् । हुनत जिल्लास्तरीय खेलकुद प्रतियोगिता समग्रमा खेलकुदको मानक होइन, किनभने यो विद्यालयस्तरमा मात्र खेलाइने गरिन्छ । तर पनि बीउ हेरेर बिरुवाको आकलन गर्न सकिन्छ भन्ने उखान पत्याउने हो भने विद्यालयस्तरमा यदि ग्रामीण विद्यार्थीहरू शहरभन्दा अगाडि छन् भने विद्यालयइतर खेलमा पनि त्यही अवस्था रहने कुरा नकार्न सकिन्न । तर यसै आधारमा ग्रामीण खेलकुदलाई स्तरीय मान्न पनि सकिंदैन । किनभने ग्रामीण खेलकुदमा तकनिकभन्दा ऊर्जा, बल र सामूहिकताको भावना बढी हुन्छ । यसलाई कुन रूपमा बुझ्न सकिन्छ भने गाउँको मानिस पौडी खेल्न जान्दछ, ऊ बाढी आएको खोला तर्न सक्छ तर उसले आधुनिक पौडी प्रतियोगिता जित्छ भन्ने छैन । पौडीकला, विभिन्न विधा र तकनिकको जानकारी छैन भने उसले प्रतियोगिता जित्न सक्दैन ।
    समग्रमा खेलकुद भनेको प्रतियोगिता जित्नु होइन, शरीर र मनलाई स्वस्थ राख्न गर्नैपर्ने कर्म हो । त्यसैले प्रतियोगितामा जित्नुभन्दा अधिकांश मानिसको खेलकुदमा चाहा गराउनु राज्य वा समाजको दायित्व हो । तर यसमा ठूलो भडखालो छ । शहरमा त खेल मैदानका लागि सार्वजनिक जग्गा नै छैन । विद्यालय वा कलेजहरू, पुरानाबाहेकसँग खेल त के कुद्नका लागि पनि ठाउँ हुँदैन । शहरीकरणको बेला दूरदर्शी सोचको अभावले गर्दा शहरमा सार्वजनिक स्थलको विकास सम्भव भएन, तर गाउँमा पनि शहरीकरण पस्दै गएसँगै अब गाउँसँग पनि खेत छ, खलिहान छैन, रूख छ बगैंचा छैन, गमला छ फूलवारी छैन । गाउँ शहरीकरणतर्फ उन्मुख हुँदै जाँदा विकृतिजति अनुकरणीय भएको छ, गुणजति लोप हुँदै गएको छ । झन् अहिलेको सरकारलाई बित्दो न थिच्दो गाउँहरूलाई नगरपालिका घोषणा गर्ने रहर पलाएको छ । गाउँ नगर बन्नुमा आपत्ति होइन, नगरको विकृति फस्टाउँदै गएसँगै  गाउँको मौलिकता हराउँदै जानु तर शहरको सुविधा र मानिसकता नपलाउनु उदेकलाग्दो विषय हो । गाउँ नगर भएपछि जग्गाको मूल्य बढ्छ, करको परिमाण पनि बढ्छ, मानिस उपभोक्तावादी बन्छ र भूमिको माफियाकरण हुन्छ । निष्कर्ष आज शहरहरूमा खेल मैदान नभएजस्तै गाउँहरूमा पनि सार्वजनिक स्थल अपर्याप्त बन्न पुग्छ ।
    यस अवस्थामा खेलप्रति अभिरुचि भएर पनि के गर्नु ? शहर आज त्यही अभावमा छटपटिइरहेको छ । पुराना विद्यालय कलेजहरूसँग भएको जग्गा पनि भवन विस्तारको चपेटमा पर्दै गएको छ । एकताका फुटबल प्रतियोगिता नै हुने गरेको त्रिजुद्ध हाइस्कूल र ठारा क्याम्पसको मैदान अब ब्याडमिन्टन पनि खेल्न नसकिनेगरी सङ्कुचित भएको छ । विद्यालय छ भने त्यहाँ केटाकेटी हुन्छन्, केटाकेटी छन् भने उनीहरूलाई खेल्नुपर्छ । तर खेल्ने ठाउँ छैन । चासो कसले लिने ? स्थानीय निकायहरूको प्राथमिकतामा त के सोचमा नै खेलकुदको विकास, सार्वजनिक जग्गाको जगेर्नाले स्थान पाउन सकेको छैन । हो, हिजो राजालाई रौस चढयो जिल्लास्तरीय खेलकुदको अवधारणा ल्याइयो, त्यसको रन्को राष्ट्रपतिहरूमा सर्‍यो, त्यसैले खेलकुद प्रतियोगिताले निरन्तरता पाएको छ, तर प्रतियोगिताका लागि अभ्यासस्थल कसले व्यवस्था गरिदिने ? अनि शहरका विद्यालयहरू परीक्षाको अत्तो थाप्छन्, अभिभावकहरूको रुझानलाई दोष दिन्छन्, मूल समस्याबाट पन्छिन् चाहन्छन्, त्यसले दायित्व जो बढाइदिन्छ १