$type=ticker$count=12$cols=4$cate=0

अनन्तमा निवास

SHARE:

    नीलोज्ज्वल आकाश असीम छ । प्रकृतिको शोभा मनोरम छ । यस्तो कुनै स्थान छैन, जहाँ हामी विस्तृत आकाशलाई हेर्न सक्दैनौं । जता हेर्‍यो, त्यहाँ यसैको शोभाको अनौठो छटा फैलिएको छ । प्रकृतिको यस्तो अनुपम दृश्यलाई हेरेर हामी मुग्ध हुन्छौं । हाम्रो रौं–रौं आनन्दले निमग्न हुन्छ । यस्तो सौन्दर्यशालिनी आनन्दप्रदात्री प्रकृतिको बीच रहेर हामी आनन्दको चर्चा नगरे कसको गर्ने, तर यसको साथै थोरै कठिनता पनि छ । हाम्रो बाहिर प्रकृतिको स्थूल सौन्दर्य छ । हामीलाई थरीथरीका सुन्दर शरीर, अनेक प्रकारका विचित्र वस्तुले आकर्षित गर्छन् तर हामीसँग सूक्ष्म आनन्द पनि छ, जुन स्थूल सौन्दर्यभन्दा बढी आकर्षक छ । स्थूल वस्तुलाई हामी हेर्छौं, सम्झिदैनौं, यसै कारण त्यसतर्फ हाम्रो मन शीघ्र दौडिन्छ । सूक्ष्म वस्तु मनको भित्र समाहित रहन्छ । त्यसमा निवास गर्नको लागि बुद्धिको आवश्यकता हुन्छ, स्थूल पदार्थबाट मनलाई हटाउन आवश्यक हुन्छ । सूक्ष्ममा निवास गर्नको लागि केवल एकमात्र उपाय यो हो कि तपाईं आपैंmलाई बिलकुलै बिर्सिदिनु र सदा एकै प्रतीत हुने आन्तरिक आनन्दमा डुब्ने । यस्तो होइन कि हामीमध्ये कोही पनि यसमाथि विश्वास गर्दैनन् तर केही व्यक्तिमा यसलाई प्राप्त गर्ने लगन बढी हुन्छ । जसमा लगनको कमी हुन्छ, उनीहरूको लागि पनि एक यस्तो समय आउनेछ, जब ऊ आफूभित्र त्यस आवाजलाई सुन्नेछ र त्यसको अनुसरण गर्नेछ । यस आवाजलाई सुनेर यस्तो हुँदैन कि तपाईं माया मोहलाई त्यागी नै दिनुस् । यही नै भएको छ र यही नै हुनेछ । यो आज्ञा समयमा हामी सबैलाई प्राप्त हुनेछ र हामी तदनुसार हिंड्नुपर्छ । विकासक्रममा यो कुरा भएर रहन्छ तर भिन्दाभिन्दै सर्तमा । के तपाईं विचार गर्न सक्नुहुन्छ कि यसको आगमनको समयमा तपाईंको दशा के हुनेछ ? तपाईंको भाव कस्तो रहन्छ ? कसरी तपाईंले यसको स्वागत गर्नुहुन्छ ? यी सबै कुराको अभिप्राय के हुन सक्छ ? आफ्नो शरीरको आरामलाई छोड्नु या संसारलाई र नाता–सम्बन्धलाई छोड्नु त्यति कठिन छैन, जति कि आफ्नो अहमता (मपाइँ)लाई मेटाउनु र ‘म र तिमी’को भेदभावलाई बिर्सिनु । यो विचार अत्यन्त गम्भीर छ, कठिन छ, तर भित्रबाट भेदभावलाई नमेटाइकन शान्ति कहिल्यै पाइँदैन, हृदयमा पवित्रता कहिल्यै आउँदैन । आफ्नो अहमतालाई बिर्सेर आत्माको एकीकरण गर्नु नै अत्यन्त पवित्र कार्य हो । आत्मसाक्षात्कार हुनुको यो अभिप्राय हो कि भित्रको राग–द्वेष, पूर्वानुराग, कुनै मुख्य वस्तुमा रुचि तथा  कुनै प्रकारको वैषयिक भावलाई तिरोभाव गर्नुपर्छ । कुरा त यो धेरै कठिन छ, तर यसलाई गर्नुपर्छ । तिमी के हौ, यसलाई बिलकुलै बिर्सिएर त्यसै प्रकारको हुनुपर्छ ।
    हाम्रो सामुन्ने अत्यन्त ठूलो विस्तृत क्षेत्र छ । यस ठूलो क्षेत्रलाई हामी एउटा सानो चीजमा लुकाउने प्रयास गर्छौं । ठीक यस प्रकार कि केही थोरै–ससाना कुराहरूलाई त्याग गरेर हामी यही सोच्छौं कि हामीले सफलता पायौं । केही कुरालाई छोडिदिनाले केही हुँदैनस चीजलाई त्याग्नु  हामीलाई आवश्यक छैन । यो त सानो पहाडको सामुन्ने उभिनु समान हो । यदि हामी पहाडको उच्च शिखरको दर्शन गर्न चाहन्छौं भने हामी त्यस सानो पहाडको सामुन्ने उभिने होइन कि त्यहाँबाट अगाडि तेज गतिले हिंड्नुपर्छ । आफ्नो साधारण रुचि, साधारण भक्तिभाव वा पूजापाठमा नै तल्लीन भएर काम चल्दैन । चन्द्रोदयको पूर्व असङ्ख्य नक्षत्र आकाशमण्डलमा चम्किन्छन् । चन्द्रमा निस्किएपछि सबै नक्षत्र फिका हुन्छन् र त्यसको स्वागतको लागि बाटो छाडिदिन्छन् । चन्द्रमा नै आकाशको शासनकर्ता हो । हामीहरूको पनि ठीक त्यस्तै दशा छ, तर यसको मतलब यो होइन कि तपाईं आफ्नो व्यक्तिलाई छोडिदिनु । बरु तपाईंले यो सम्झिनुपर्छ कि कुनै कार्यलाई अहमताको वशमा रहेर नगरौं, बरु जीवनमा प्रत्येक कार्य गर्ने समयमा तपाईंले यो भाव राख्नुपर्छ कि हाम्रो सबै काम उसैको लागि हो ।
    हामी सबै प्रकृतिलाई हेर्छौं, तर हाम्रो हेराइ र एक चित्रकारको हेराइमा धेरै अन्तर छ । चित्रकार प्रकृतिको उपासक हो । आकाश, पृथ्वी, वृक्ष, पुष्पलाई हेरेर प्रसन्न हुन्छ । त्यसमा उसले आफ्नो तन्मयता प्राप्त गर्छ । त्यसमा लीन भएर यही हेर्छ कि यसलाई कुन प्रकारले चित्रित गरूँ ? उसले ती दृश्यको नक्कल गर्दैन, बरु त्यसको साथ एक भएर त्यसको प्रदर्शन गर्छ । यही कुरा हामी सबैले गर्नुपर्छ । त्यससँग एकाकार हुने कुरामा जे कुराले रोकावट गर्छ, ती सबैलाई छोड्नुपर्छ । सबै बन्धनलाई काटेर फाल्नुपर्छ । त्यसलाई नष्ट गरेर नै हामी उच्च शिखरसम्म पुग्न सक्छौं । त्यहाँ पुगेर तपाईं त्यससँग एकाकार हुन सक्नुहुन्छ । त्यहाँबाट तपाईं आफूलाई र संसारलाई सही प्रकारले हेर्न सक्नुहुन्छ । यस स्थितिमा तपाईंले आफ्ना ती कुरामाथि लेशमात्र ध्यान दिनुहुँदैन, जुन यस पूर्व तपाईंको प्रसन्नताको आधार थियो । यो दशा आफ्नै ढ·को एक अनोठौ स्थिति हो । त्यस शिखरमा पुगेर हृदय, मन र शरीर त्यसको अधीन हुन्छ । उसैको आज्ञानुसार सबै काम सम्पादन हुन्छ ।
    यस शिखरमा पुग्नको लागि साधारणरूपमा सबैलाई आदेश पाएको हुन्छ । सबैजनाले भित्रको यो आवाज सुन्छन् । यसलाई सुनेर पनि कमैले यसको पालन गर्छन् । यो आज्ञा सुनेर यसको पालना गर्दागर्दै पनि कतिले त्यसमा आफूलाई विलीन गर्छन् । पहाडबाट निस्किएर नदी हजारौं मिलको यात्रा गरेर समुद्रमा विलीन हुन्छ, जहाँ त्यसको पृथक अस्तित्व सदाको लागि मेटिन्छ । हामी पनि नदीजस्तै आफ्नो हस्तीलाई मेटाउनुपर्छ । हामीमा अहमताको मात्रा बढी हुन्छ । हरेक वस्तुमा आफ्नोपन हेर्छौं । पूजा गर्दा भन्छौं– हामीले पूजा गर्दैछौं । आफ्नो पूजा, आफ्नो प्रसन्नता, आफ्नो मनोभाव यस प्रकार प्रत्येक कार्यलाई गर्दा पनि त्यसलाई हामी आफ्नोपनको भावनाले भरिदिन्छौं । त्यस आज्ञाको पालना गर्ने अभिप्राय यही हो कि आफ्नो हृदय र मन कुनै विचारले अवरोधित नहोस् । आफ्नो पूर्व अनुभव र कल्पनानुसार तपाईं त्यसको अनुसरण नगर्नु, बरु जुन कुरा तपाईंलाई तत्क्षण प्रतीत भयो, त्यसमाथि विचार गर्नुपर्छ । यस्तो गर्नाले तपाईं अनन्तमा निवास गर्नुहुनेछ । यही एक तरिका हो, जसको तपाईं अनुसरण गर्न सक्नुहुन्छ । त्यस अनन्तमा निवास गरेपछि तपाईं त्यही गर्नुहुनेछ, जसको चाह तपाईं धेरै समयदेखि गरिरहनुभएको थियो । त्यस उच्च शिखरमा निवास गर्नाले तपाईं विज्ञानवेत्ता हुनुहुनेछ, तपाईंमा स्वतन्त्र बुद्धि उत्पन्न हुनेछ, जसको सहायताले तपाईं आनन्दको राज्यमा प्रवेश गर्नुहुनेछ । यस दशालाई प्राप्त गरेपछि तपाईंको भित्रबाट ‘म र तिमी’को भेदभाव मेटिन्छ वा तपाईं यो पनि सम्झिनुहुन्छ कि म र तिमीलाई नमेटाइकन, ब्रह्माण्डको साथ नभइकन आनन्दको राज्यमा प्रवेश गर्न सकिंदैन । तपाईंको स्वभाव अनुसार जबसम्म तपाईं आफूलाई अलग सम्झिरहनुहुनेछ, आफ्नो स्वभावानुसार नै अरूलाई सत्यको अनुशीलन गराउने चेष्टा गरिरहनुहुनेछ, तबसम्म तपाईं सत्यदेखि अत्यन्त टाढा पुग्नुहुनेछ । जबसम्म हामी अलग छौं, हाम्रो प्रश्न यसरी नै रहिरहन्छ । आफूलाई बिर्सिदिनु नै सबै प्रश्नको हल गर्ने शक्ति हो ।
    यस्तो वस्तुको अनुसरण गर, जुन अनन्त छ, जसमा कुनै परिवर्तन छैन । त्यसको प्राप्तिमा नै जीवनको पूर्णता छ । त्यसलाई प्राप्त गरेपछि जीवनको उद्देश्य समाप्त हुन्छ । जबसम्म हाम्रो ध्यान स्थूल शरीरतर्फ रहन्छ, तबसम्म त्यसको प्राप्ति असम्भव छ । हामीले त यो गर्नुपर्छ कि आफ्नो स्थूल शरीरलाई यस्ता अवसर दिइरहन सकौं, जसबाट यसप्रतिको ध्यान कम हुँदै जाओस् । यस्तो गर्नाले जीवनको उद्देश्य अवश्य पूर्ण हुनेछ ।
    यसको रहस्यलाई सम्झेर हामीहरू आनन्दमा निवास गर्ने अभ्यासी बन्नुपर्छ । तपाईंलाई अहिले यसबारे थाहा छैन कि यसको क्षेत्र कति विस्तृत छ । आनन्दको पवित्र भाव लौकिक र पारलौकिक सबै भावभन्दा श्रेष्ठ छ । यही एक यस्तो वस्तु हो, जसको आकाङ्क्षी सबै हुन्छन् । यही एक यस्तो साम्राज्य हो, जहाँको हामी सम्राट बन्नुपर्छ । एकपटक पनि यदि तपाईंले यसको झलक पाउनुहुन्छ, तब तपाईं पछाडि हट्नुहुन्न । त्यसपछि तपाईं त्यस्तो चीजको इच्छा गर्नुहुँदैन, जुन प्रतिक्षण बदलिरहन्छ । यही एक यस्तो सत्य हो, जसको लागि प्रत्येक व्यक्ति लालायित हुनुपर्छ । यही वस्तु प्राप्त गर्न लायक छ, यही वस्तु दिन योग्य छ ।
    यसलाई प्राप्त गर्नको लागि हामीले सौम्यतामाथि पनि बढी ध्यान दिनु आवश्यक छ । हाम्रो जीवन सबै प्रकारले सरल, सादा र राम्रो हुनुपर्छ । हाम्रो रहनसहनमा, व्यवहारमा कुनै प्रकारको भद्दापन, भडकिलोपन वा दम्भ हुनुहुँदैन । यानी हामी सबै प्रकारले शिष्ट र सच्चा हुनुपर्छ । शिष्ट र सच्चा बन्नको लागि जुन जुन कुरा आवश्यक छ, त्यही गर्नुपर्छ । जुन मनुष्य शिष्ट, सच्चा छ, चाहे कुनै प्रकारको कष्टमा होस्, तर जसमा त्यहाँसम्म पुग्ने सच्चा इच्छा छ, चाहे ऊ भटकिनै रहेको होस्, ऊ त्यस अनन्तमा चाँडै मिल्छ तर जसले कुनै बनावटी साधनमा सन्तोष प्राप्त गरेको छ, त्यसको लागि त्यो बाटो टाढा छ ।
    यस खोजमा जुन दशा तपाईंलाई प्राप्त हुनेवाला छ, त्यो प्राप्त भएपछि तपाईंभित्रको एक्लोपन र विषादको दशा पनि हराउँछ । सबै प्रकारका कमजोरी वा त्यहाँसम्म पुग्ने जुन वस्तुले विघ्न पुर्‍याउँछ, ती सबै बाटोबाट हट्नेछ । जब तपाईं त्यस आनन्दलाई प्राप्त गर्नुहुनेछ, जब तपाईं त्यसैको साथ हुनुहुनेछ, तब तपाईं आफ्नो एक्लोपनलाई बिर्सिनुहुनेछ । ग्लानि के वस्तु हो, त्यसको थाहा पनि हुँदैन । सफलता अथवा बडप्पनको तपाईंको मनमा कुनै विचार पनि रहँदैन ।
    आजभोलि हाम्रो ध्यान एक्लोपन, पारस्परिक मित्रता र प्रेमतर्फ अधिक रहन्छ । यस विचारबाट हामी भयभीत हुन्छौं कि हाम्रा प्राचीन संस्कारहरूको अन्त्य हुनेछ । यी वस्तु राम्रो हो, केही समयको लागि हामीलाई यसले प्रसन्नता दिन्छ, यसको मूल्य पनि छ, तर अनन्त आनन्दलाई प्राप्त गरेपछि हामीलाई
यसको अभाव प्रतीत हुँदैन । पहिले हामी आफ्नो इन्द्रियको सुखलाई सुख
मान्थ्यौं । आनन्दमा निवास आरम्भ भएपछि संसारको प्रत्येक वस्तुको साथ पार्थक्यको भाव मेटिन्छ । त्यसपछि आकाश, घाँस, वृक्ष, पशुपक्षी पनि आफ्नो हुन पुग्छ ।
neelambAd
Name

(स्थानीय समाचार ,1, %प्रमुख समाचार ,1, खेलकूद ,25, मन्तव्य ,3, सम्पादकीय ,27,(७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा),1,(सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस,1,(स्थानीय समाचार,7,%प्रमुख समाचार,3,१५ अगस्त,6,२० चैत्र २०७१),1,२०७७ सालको वार्षिक राशिफल,1,main news,8,pramuk samachar,1,recent,5,अन्तरार्टिय समाचार,10,अन्तराष्ट्रिय समाचार,105,अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस,1,अन्तर्वार्ता,28,अर्थ विशेष,129,अर्थ-उद्योग-वाणिज्य,710,अर्थ–उद्योग–वाणिज्य,29,अर्थविशेष,390,असार १५: धान दिवस,1,आइतवार विशेष,441,आजको बहस,16,आयुर्वेद,77,आर्थिक समाचार,136,आलेख,3,इतिहास,11,उपन्यास,11,एकाङ्की,4,एकाङ्की नाटक,2,कथा,55,कबीरा खडा बजार,216,कविता,44,कानुनी परामर्श,61,कुरोको चुरो,41,कृति समीक्षा,3,खेलकूद,1780,खोजीनीति,2,गजब,2,गुड फ्राइडे,1,गुरुनानक जयन्ती,1,गुरुनानक देव जयन्ती विशेष,1,चिठ्ठी,1,चियोचर्चा,1,जनसरोकार,2,जीवनी,2,जीवशास्त्र,1,जीवेम शरदः शतम्,1,जीवेम शरद: शतम्,1,जैव विविधता दिवस,1,टाकन–टुकन,54,टाकनटुकन,18,तथ्याङ्क,1,दृष्टिकोण,1,धन्वन्तरि जयन्ती,1,धर्म दर्शन,5,धर्म संस्कृति,10,धर्म–संस्कृति,115,नारी हस्ताक्षर,3,नारी हस्ताक्षर,6,नियतिको फल,1,नियात्रा,2,नीति वचन,1,पाठक पत्र,54,पाठक प्रतिक्रिया,22,पाठक मञ्च,58,पाठकमंच,42,पुस्तक समीक्षा,10,पोषण,2,पोषण/आहार,3,प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस,1,प्रतीक दैनिक,2264,प्रमुख समाचार,3585,प्रविधि,3,प्रवृत्ति र मनोवृत्ति,2,प्रसङ्गतरङ्ग,4,प्रसङ्गवश,1,फरक,145,फरक मत,2,फिचर,456,फिचर समाचार,81,फोटो,8,बाटिका,441,बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा,1,बेलाको बोली,1,ब्रह्मा स्मृति दिवस,1,भानु जयन्ती,1,भाषा,1,भाषा/संस्कृति,1,भ्यालेन्टाइन डे,1,मजदुर दिवस विशेषः,1,मतमतान्तर,1,मतान्तर,1,मनोरन्जन,9,मन्तव्य,483,महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद,231,महाभारतबाट सङकलित,16,महाशिवरात्री,1,महिला सरोकार,1,महिला हस्ताक्षर,1,मानवीय व्यवहार,1,यात्रा,29,यात्रा संस्मरण,3,यात्रानुभव,1,युग परिवर्तन कसरी र कहिले,3,युवा आवाज,1,राशिफल,2,रोचक,18,लघुकथा,32,लोक/संस्कृति,11,लोकविश्वास,2,लोहिया जयन्ती,1,वाटिका,553,वातावरण,1,वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल,1,विज्ञान प्रविधि,3,विज्ञापनको लागि सम्पर्क,1,विश्लेषण,1,विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा,1,विश्व सन्दर्भ,3,व्यक्तित्व,1,व्यङग्य,27,व्यङ्ग्य,35,व्यङ्ग्यम्,5,शिक्षा नेपाल,10,शिक्ष्f नेपाल,487,सङ्कलन तथा अनुवाद,35,सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस,1,सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस,2,सन्दर्भ - महिला हिंसा,3,सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस,1,सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भ : चुरे दिवस,1,सन्दर्भ : बाल दिवस,1,सन्दर्भ : रमजान,1,सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस,1,सन्दर्भ गाँधी जयन्ती,1,सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती,1,सन्दर्भ भानुजयन्ती,1,सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ मोती जयन्ती,1,सन्दर्भः योग दिवस,1,सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस,1,सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस,1,सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी,2,सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस,1,सन्दर्भ– शहीद दिवस,1,सन्दर्भ: २६ जनवरी,8,सन्दर्भ: नारी दिवस,2,सन्दर्भ: बाल दिवस,2,सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस,2,सन्दर्भ: रमजान पर्व,1,सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस,3,सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: वीपी जयन्ती,1,सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस,1,सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस,1,सम–सामयिक,1,समय–सन्दर्भ,9,समयान्तर,301,समसामयिक,28,समाचार विश्लेषण,3,समीक्षा,1,समीक्षा समाहरण,1,सम्पादकीय,3049,सरोकार,46,संस्कृति/साहित्य,3,संस्मरण,15,साहित्यवार्ता,1,साहित्यात्मक,5,सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण,2,स्तवतन्त्र विचार,254,स्थानीय समाचार,12448,स्मृति,2,स्वतन्त्त विचार,2,स्वतन्त्र विचार,2833,स्वान्त सुखाय,88,स्वान्तः सुखाय,14,स्वान्तः सुखायः,140,स्वान्त सुखाय:,132,स्वान्त–सुखाय,157,स्वायन्त सुखाय,22,स्वास्थ्य चर्चा,49,हाम्रो बारेमा,2,हास्य एकाङ्की,1,हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी,1,
ltr
item
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक : अनन्तमा निवास
अनन्तमा निवास
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक
https://www.prateekdainik.com.np/2016/02/blog-post_420.html
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/2016/02/blog-post_420.html
true
6917042177189007432
UTF-8
सबै हेर्नुहोस् केही भेटिएन थप विस्तृत जवाफ दिनुहोस् Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS सबै हेर्नुहोस सिफारिस गरिएको वर्गीकरण समाचार संग्रह खोज्नुहोस् सबै पोस्ट Not found any post match with your request गृहपृष्ठ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec भर्खरै एक मिनेट अघि $$1$$ एक मिनेट अघि एक घण्टा अघि $$1$$ एक घण्टा अघि हिजो $$1$$ हिजो $$1$$ एक साताअघि पाँच साताअघि Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy