बर्थिङ सेन्टरमा पुगेर पनि प्रसूति सेवा नपाई ज्यान गुमाएकी गीतादेवी रौनियारको सम्बन्धमा छानबिन तथा अनुसन्धानका लागि मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय जनस्वास्थ्य कार्यालयले चासो देखाएको छ । छानबिन टोलीका सदस्यहरूले मृतकको घरपरिवारसँग सत्यतथ्य बुझ्नुका साथै दोषीमाथि कारबाई गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । विपन्न परिवार तथा ग्रामीण बासिन्दा गीतादेवीका परिवारजनले घटना सम्बन्धमा कुनै आन्दोलन, हडताल वा बाधा विरोध गरेका छैनन् । अरू केही नभए पनि गाउँमा रहेको स्वास्थ्य केन्द्र घेराउ वा आरोपित स्वास्थ्यकर्मीविरुद्ध प्रदर्शन गर्न सकिन्थ्यो, तर रौनियार परिवारले सञ्चारकर्मीसँग आफ्नो व्यथा पोख्नुबाहेक केही गरेन । सोझा, निर्धा र दूरदराजका बासिन्दाका लागि पीडा पोख्न पनि गार्हो छ । पीडक पक्ष सञ्जाल बलियो बनाएर बसेका हुन्छन् । उपस्वास्थ्य चौकीमा काम गर्नेहरू गाउँमा डाक्टर साहेब कहलाइने हुँदा उनीहरू समाजका प्रतिष्ठित कोटीमा पर्छन् । गाउँबाट सदरमुकाममा आएर हल्लीखल्ली गर्ने पीडितको हैसियत हुँदैन । अधिकारवादी सङ्घसंस्थाहरू त झन् अपवादबाहेक शहरकेन्द्रित प्रतिवेदन र प्रचारमा मात्र सीमित छन् । यो अवस्थामा आवाजविहीनहरूको आवाजलाई सञ्चारले उचित स्थान दिन सकेन भने पीडित झन् पीडित हुने र पीडकको मनोबल बढ्दै जान्छ ।
महुवन उपस्वास्थ्य चौकीका स्वास्थ्यकर्मीहरूको लापर्बाही र गीतादेवीको मृत्युको घटनाबारे थोरै मात्रै भए पनि सञ्चारमाध्यमले उठाएको थियो । सोही कारण उक्त घटनबारे जिल्ला र मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय जनस्वास्थ कार्यालयले चासो देखाएको हो । यसले पीडित परिवारको मनमा ‘ए हाम्रो पीडाबारे पनि चासो दिने कुनै निकाय रहेछ’ भन्ने भावनाको विकास गरेको छ । यसबाट पीडित पक्षले मानसिकरूपमा केही राहत प्राप्त गर्नेछ । गाउँको उपस्वास्थ्य चौकीमा नियमित चेकजाँच गराउँदै आएकी गीतादेवीको स्वास्थ्य अवस्था र प्रसूति मिति स्वास्थ्यकर्मीलाई थाहा नभएको होइन । सामान्य रहेको भन्ने जानकारी पाएकै कारण उनी बर्थिङ सेन्टरको भर परेर बसिन् । गाउँमा बर्थिङ सेन्टर नभइदिएको भए उनी प्रसूति सेवाका लागि अन्यत्र नै जाने थिइन् । सामान्य अवस्था बताइएका गर्भवती महिलाहरू सुत्केरी व्यथाले च्यापेपछि मात्रै बर्थिङ सेन्टरमा पुग्छन् । त्यहाँ प्रसूति व्यथा शुरू भएदेखि शिशु जन्मेको २ घण्टापछिसम्म स्वास्थ्यकर्मीको रेखदेख हुन्छ । जसले जोखिम टर्छ ।
कार्यालय समयको बेला बर्थिङ सेन्टर पुगेकी गीतादेवीले उपस्वास्थ्य चौकीमा उपचार पाउन सकिनन् । पूर्व सूचनाबिना नै उपस्वास्थ्य चौकी बन्द थियो, स्वास्थ्यकर्मीहरू उक्त गाउँमा समेत थिएनन् । बर्थिङ सेन्टरबाट फर्कंदै गर्दा बाटोमा सकुशल शिशु जन्माएकी गीतादेवीको अत्यधिक रक्तस्रावको कारण केही समयपछि मृत्यु भयो । जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय, क्षेत्रीय कार्यालय तथा छानबिन समितिमा इमानदारिता छ भने उपस्वास्थ्य चौकीका गैरजिम्मेवार स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई कारबाई गर्न पर्याप्त प्रमाणहरू छन् । दोषीलाई कडा कारबाई र पीडित परिवारलाई न्यायोचित राहतको व्यवस्थाका साथै नवजात शिशुको संरक्षणको दायित्व सरकारले लिनुपर्छ । होइन भने घटनालाई ढाकछोप गर्नका लागि मात्र नाटक मञ्चन गरिएको हो भने गैरजिम्मेवारहरूका कारण गीतादेवी जस्तै धेरै देवीहरूको जीवन जोखिममा पर्नेछ ।
महुवन उपस्वास्थ्य चौकीका स्वास्थ्यकर्मीहरूको लापर्बाही र गीतादेवीको मृत्युको घटनाबारे थोरै मात्रै भए पनि सञ्चारमाध्यमले उठाएको थियो । सोही कारण उक्त घटनबारे जिल्ला र मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय जनस्वास्थ कार्यालयले चासो देखाएको हो । यसले पीडित परिवारको मनमा ‘ए हाम्रो पीडाबारे पनि चासो दिने कुनै निकाय रहेछ’ भन्ने भावनाको विकास गरेको छ । यसबाट पीडित पक्षले मानसिकरूपमा केही राहत प्राप्त गर्नेछ । गाउँको उपस्वास्थ्य चौकीमा नियमित चेकजाँच गराउँदै आएकी गीतादेवीको स्वास्थ्य अवस्था र प्रसूति मिति स्वास्थ्यकर्मीलाई थाहा नभएको होइन । सामान्य रहेको भन्ने जानकारी पाएकै कारण उनी बर्थिङ सेन्टरको भर परेर बसिन् । गाउँमा बर्थिङ सेन्टर नभइदिएको भए उनी प्रसूति सेवाका लागि अन्यत्र नै जाने थिइन् । सामान्य अवस्था बताइएका गर्भवती महिलाहरू सुत्केरी व्यथाले च्यापेपछि मात्रै बर्थिङ सेन्टरमा पुग्छन् । त्यहाँ प्रसूति व्यथा शुरू भएदेखि शिशु जन्मेको २ घण्टापछिसम्म स्वास्थ्यकर्मीको रेखदेख हुन्छ । जसले जोखिम टर्छ ।
कार्यालय समयको बेला बर्थिङ सेन्टर पुगेकी गीतादेवीले उपस्वास्थ्य चौकीमा उपचार पाउन सकिनन् । पूर्व सूचनाबिना नै उपस्वास्थ्य चौकी बन्द थियो, स्वास्थ्यकर्मीहरू उक्त गाउँमा समेत थिएनन् । बर्थिङ सेन्टरबाट फर्कंदै गर्दा बाटोमा सकुशल शिशु जन्माएकी गीतादेवीको अत्यधिक रक्तस्रावको कारण केही समयपछि मृत्यु भयो । जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय, क्षेत्रीय कार्यालय तथा छानबिन समितिमा इमानदारिता छ भने उपस्वास्थ्य चौकीका गैरजिम्मेवार स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई कारबाई गर्न पर्याप्त प्रमाणहरू छन् । दोषीलाई कडा कारबाई र पीडित परिवारलाई न्यायोचित राहतको व्यवस्थाका साथै नवजात शिशुको संरक्षणको दायित्व सरकारले लिनुपर्छ । होइन भने घटनालाई ढाकछोप गर्नका लागि मात्र नाटक मञ्चन गरिएको हो भने गैरजिम्मेवारहरूका कारण गीतादेवी जस्तै धेरै देवीहरूको जीवन जोखिममा पर्नेछ ।