$type=ticker$count=12$cols=4$cate=0

देशभक्ति र दोहोरो नागरिकता

SHARE:

- गोपाल ठाकुर
    आफू जन्मेको भूमि जन्मभूमि, आफू स्थायीरूपले बसेको देश–स्वदेश र जन्मभूमि वा स्वदेशको भलो चिताउनु देशभक्ति कहलिन्छ । तर अर्थ–राजनीतिक विकासको क्रममा देशभक्ति पनि सापेक्षतामा परिभाषित भएको देखिन्छ । हाम्रो अभ्यासमा राजतन्त्रात्मक शासनकालमा राजभक्तिलाई देशभक्तिको पर्यायको रूपमा बुझ्ने गरिन्थ्यो । तसर्थ राजाले गरेका गलती–कमजोरीको आलोचना तिनताक देशद्रोह मानिन्थ्यो । राजतन्त्रको उन्मूलनसँगै त्यो परिभाषा बदलिनुपर्ने हो । तर आज पनि जातीय, क्षेत्रीय, भाषिक, सामुदायिक, साम्प्रदायिक हिसाबले राजतन्त्रले स्थापित गरेको देशभक्तिको मानकीकरण विस्थापित भने भएको छैन । अर्थात् शासकहरूले स्वदेशभन्दा विदेशतिर आफ्नो आस्था राखे पनि उनीहरू देशभक्त मात्रै होइन, देशको भाग्यविधाता भइरहनेस तर सामान्य जनताले तिनको त्यस त्रुटिमाथि औंला ठड्याउँदा उसले देशद्रोहको अभियोग खेप्नुपर्ने अवस्थाको पूर्ण समाप्ति भएको छैन ।
    गोरखा राज्य विस्तार अभियानको लागि अङ्ग्रेजी भारतबाट हतियार ल्याए पनि, मधेस, भित्री मधेस र महाभारतसम्मका कतिपय पहाडी क्षेत्रसम्म मुगल नबाब वा अङ्ग्रेजहरूको गुमास्ता भएर जमिन्दारी चलाए पनि, स्वतन्त्र भारतसँग सामरिक महत्त्वको अपमानजनक समझौता गरे पनि शाही राजतन्त्र अस्तित्वमा रहँदा अब्बल दर्जाको देशभक्त बताउँदै आएको थियो । नेपालमा वैध वा अवैध जुन प्रकारले पनि जनतासँग उठाएको कर भारतलगायत विदेशी बैंकहरूमा राखे पनि राणाशाहीमा राणाहरू अब्बल दर्जाका देशभक्त थिए । त्यति मात्रै होइन उनीहरूले पत्याएका मानिसहरू पनि अब्बल दर्जाका देशभक्त हुन्थे । तत्कालीन नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठानमा उच्च ओहोदामा बसाइएका विदेशीहरू, पटकपटक मन्त्रिपरिषद्मा ल्याइएका विदेशीहरू, देशको संविधान निर्माणकै लागि भित्र्याइएका विदेशीहरू सबै देशभक्त थिए । किनभने तिनीहरू नेपालको लागि होइन, राणा र राजाको हितमा ल्याइएका हुन्थे ।
    राणाशाही र राजतन्त्रको उन्मूलन पछि त्यसको उत्तराधिकार सत्ताधारी दलको नेतृत्व र तिनको आदेशमा चल्ने प्रशासनतन्त्रका उच्चपदस्थ अधिकारीहरूमा देखिएको छ । यसै स्तम्भमा मैले आफ्नो विचार राख्ने क्रममा बताइसकेको छु, अहिले पनि नेपालको चिनारी व्यापक बन्न सकिराखेको छैन । अहिले पनि नेपाललाई परम्परागत शासक जातिको पहिरन, भाषा, जीवनशैलीमा नेपाललाई सीमित राख्ने दुष्प्रयत्नको अन्त्य हुन सकेको छैन । पहिलो संविधानसभाले संविधान दिन नसक्नुको मुख्य कारण पनि यही हो ।
    जनविरोधी शासनको प्रमुख चरित्र हुन्छ–सानालाई ऐन, ठूलालाई चैन । के यो चरित्रमा अहिले कुनै सुधार भएको छ त ? भएको छैन । त्यसको ज्वलन्त उदाहरणको रूपमा नेपालका उच्चपदस्थ अधिकारीहरूसमेत यहाँको कर्मचारीतन्त्रको एउटा महत्त्वपूर्ण हिस्साले विदेशको ग्रीनकार्ड वा स्थायी निवासपत्र ९एभचmबलभलत च्भकष्मभलत ऋबचम० लिएर नेपालको भलो चिताइरहेको छ ।
    हाम्रो संविधान र ऐन कानुन अनुसार यो जघन्य अपराध हो । नेपालको अन्तरिम संविधान, २०६३ को आधारमा २०६४ मा संशोधनसमेत भई अहिले कार्यान्वयनमा रहेको नेपाली नागरिकता ऐन, २०६३ ले त्यस्तो क्रियाकलापलाई निषेध गरेको छ । नागरिकता ऐनको दफा १० को उपदफा १ ले नेपालको कुनै पनि नागरिकले आफूखुशी कुनै विदेशी मुलुकको नागरिकता प्राप्त गरेपछि निजको नेपाली नागरिकता कायम नरहने व्यवस्था गरेको छ भने उपदफा ४ ले कुनै व्यक्तिलाई एकैसाथ नेपालको र विदेशी मुलुकको नागरिकता प्राप्त हुने अवस्था भएमा त्यस्तो व्यक्तिले सोर्‍ह वर्ष उमेर पुगेको दुई वर्षभित्र कुनै एक मुलुकको नागरिकता रोज्नुपर्ने र त्यसरी नागरिकता नरोजेको अवस्थामा सो म्याद नाघेपछि निजको नेपाली नागरिकता कायम नरहने व्यवस्था गरेको छ ।
    तर व्यवहारमा के भएको छ त ? एकपटक पुनरावलोकन गरौं । सन् १८१५–१६ र १८६० मा तत्कालीन बेलायती–भारतसँग नेपालले गरेको सम्झौता अनुसारको नेपाल–भारत सिमाना नै अद्यापि कायम छ । तर पुरानो रगतको साइनो गाँस्दै जाति र भाषालाई आधार बनाई भारतका धेरै ठाउँबाट कथित नेपालीभाषीहरूलाई आज पनि नेपालमा नागरिकता लिन गार्‍हो छैन । त्यसैगरी म्यान्मा, मलायालगायत ठाउँबाट आउनेहरू कथित नेपालीभाषीहरूलाई नेपालको नागरिकता गार्‍हो छैन । विगतमा तिब्बती शरणार्थी र हालकै दिनमा भुटानी शरणार्थीहरूले पनि सजिलै नेपाली नागरिकता लिएका कतिपय समाचार सम्प्रेषण पनि नभएको होइन ।
    ठीक विपरीत पुर्खौंदेखि नेपालमा बस्दै आएका मधेसका दलित, मुस्लिमलगायत निम्न वर्गका अहिले पनि कतिपय सि·ै बस्तीका नेपाली नागरिकहरू नागरिकताविहीन छन् ।
    माथिका तथ्यहरूले के प्रमाणित गर्छ भने मौलिक नेपाली नागरिकहरू एकातिर अहिले पनि राज्यविहीनताको अवस्थामा छन् भने शासक समुदायले दोहोरो नागरिकता धारण गरी हामीलाई राष्ट्रियता सिकाइरहेका छन् । जबकि देशको संविधान वा ऐनले त्यस्तो गर्न तिनीहरूलाई कहींकतै इजाजत दिंदैन ।
    वास्तवमा हाम्रो क·ाली–बदहालीको कारण पनि यस्तो द्वैध शासकीय चरित्र जन्मेको हो । सामान्य प्रशासनमन्त्री लालबाबू पण्डितले विदेशी स्थायी निवासपत्र प्रकरणको रहस्योद्घाटन गर्नु भएकोमा उहाँलाई हार्दिक बधाई छ । यस्ता दोहोरो नागरिकता राख्नेहरू जोसुकै भए पनि तिनीहरूको नेपाली नागरिकता अब वैध मानिनुहुन्न । त्यसको साथसाथै नेपाली नागरिकता ऐनमा व्यवस्था भएका दण्ड, जरिवाना, सजाय केके हो, सबै पाउनुपर्दछ त्यस्ता देशद्रोहीहरूले । तर त्यसको शुरुआत तिनीहरूलाई पहिले सेवाबाट हटाएर गरिनुपर्दछ । हेर्न बाँकी छ मन्त्रीज्यूले केकति र कहाँसम्म गर्न सक्नुहुँदो रहेछ ।
    यो ठाडै देशद्रोह हो, गम्भीर अपराध हो । किनभने कर्मचारीतन्त्रलाई देशको स्थायी सरकारको रूपमा लिने गरिन्छ । अब प्रश्न उठ्छ, देशको स्थायी सरकारकै अवयव यदि नेपाली सार्वभौमिकताप्रति वफादार छैन भने हाम्रो देश कता जान्छ ? हाम्रो राष्ट्रियता र सार्वभौमिकता कति बलियो हुन सक्छ ? वास्तवमा हाम्रो समृद्धिमा निरन्तर मडारिएको सड्ढट र त्यसले यदाकदा हाम्रो अस्तित्वमा उब्जाएको चुनौतीका अनेक कारणहरूमध्ये यो एउटा प्रमुख कारण हो ।
    सामान्यतया हाम्रो आर्थिक दुरवस्थाको लागि कम्युनिस्टहरूले दलाल नोकरशाही पूँजीवादलाई जिम्मेवार ठहर्‍याउँछन् । त्यसमा प्रमुखरूपमा नेपालमा कमाएको सम्पत्ति विदेशमा जम्मा गर्ने चरित्रलाई निशाना बनाइन्छ । निश्चय पनि नेपालका केही पूँजीपतिहरूको त्यो चरित्र हुन सक्छ । त्यसको पनि अनुगमन र नियमन हुनु आवश्यक छ । तर अहिलेको भूमण्डलीकरणमा पूँजी कुनै एक ठाउँमा स्थिर रहने कल्पना त्यति सान्दर्भिक नहुन सक्छ । पूँजीको गतिमैं पूँजीको निर्माण र विस्तार हुन्छ । त्यसैले कुनै उद्योगपति यदि नेपालमा आफ्नो पूँजीको विस्तारको सम्भावना देख्दैन भने उसले अन्यत्र पनि गएर लगानी गर्नु त्यस्तो अपराध होइन । तर यी सबै मामिलाहरूको उचित व्यवस्थापन गर्ने, सरकारको नीति कार्यान्वयन गर्ने, सरकारलाई उसको नीतिमा समयानुकूल परिमार्जन र परिष्कारको लागि सल्लाह दिने सरकारको अभिन्न अ· हो कर्मचारीतन्त्र । त्यसैले यदि कर्मचारीतन्त्रको नेतृत्व नै नेपालभित्रको सम्भाव्य उन्नतिप्रति उदासीन छ भने देश कहिल्यै पनि उँभो लाग्दैन । त्यसैले द्वैध नागरिकताको कुत्सित आकाङ्क्षा बोकेर नेपाल सरकारको सेवामा रहनेहरूको त्यो मोह त भ· गर्नै पर्दछ । होइन भने महाभारतमा कौरवहरूको हविगत भोग्न तयार हुनुपर्दछ ।
    महाभारत युद्ध शुरु हुँदा कौरव सेनाका पहिला सेनापति पितामह भीष्मले पहिल्यै शर्त राखेका थिए । उनको शर्त अनुसार उनले कुनै पनि हालतमा पाण्डवहरूको प्राण हरण नगर्ने प्रण गरेका थिए । द्रोणाचार्य र कृपाचार्यको पनि चाहना यही थियो । अर्थात् सेनापति एक पक्षको र भलो चिताउने अर्को पक्षको । यस द्वैध अवस्थालाई हिन्दीमा यसरी पनि भनिएको छ: प्यार किसी और से, शादी किसी और से ।
    दोहोरो नागरिकता बोक्ने मानसिकताले यही चरितार्थ गर्दछ । जीवनभरि मानो खाने नेपाली जनताको तिरोबाट नेपाल सरकारको र भलो चिताउने विदेशको ।
    यसको साथै हामीले विदेश मोहको दीर्घकालीन ओखती पनि खोज्नुपर्ने हुन्छ । भोजपुरीमा उखान छ: बनल के सार मिली, बिगडल के बहनोइयो ना मिली । हो, हामीले पहिले आफ्नै समृद्धि सोच्नुपर्दछ । तर दु:खको कुरो हो, कृषि प्रधान देशको नागरिकको रूपमा हामी आफ्नो परिचय दिन्छौँ तर अर्बौंको खाद्यान्न आयातकर्ता हुन पुगेका छौं । हाम्रो केही कमजोरीका कारण यसै वर्षको पर्वतारोहण पर्यटनमा पनि विराम लागेको छ । भएका कलकारखाना सुकिसके । जलस्रोतको धनी देश विद्युत् लोडसेडिङ र सिंचाइको अभाव खेपिरहेको छ ।
    यी सबै बेमेलको अन्त्यको लागि आफू निरपेक्ष बनेर बाँकीसँग निरपेक्षताको आशा गर्नुपर्दछ जसको सम्भावना टरिसकेको छ । त्यसैले सबैको पहिचानको सापेक्षतामा देश र राज्य दुवै सबै नेपालीको हुने निर्माणमा जुटौँ ।
वाणस्थली, महादेवस्थान–७, काठमाडौं
neelambAd
Name

(स्थानीय समाचार ,1, %प्रमुख समाचार ,1, खेलकूद ,25, मन्तव्य ,3, सम्पादकीय ,27,(७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा),1,(सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस,1,(स्थानीय समाचार,7,%प्रमुख समाचार,3,१५ अगस्त,6,२० चैत्र २०७१),1,२०७७ सालको वार्षिक राशिफल,1,main news,8,pramuk samachar,1,recent,5,अन्तरार्टिय समाचार,10,अन्तराष्ट्रिय समाचार,105,अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस,1,अन्तर्वार्ता,28,अर्थ विशेष,129,अर्थ-उद्योग-वाणिज्य,710,अर्थ–उद्योग–वाणिज्य,29,अर्थविशेष,390,असार १५: धान दिवस,1,आइतवार विशेष,441,आजको बहस,16,आयुर्वेद,77,आर्थिक समाचार,136,आलेख,3,इतिहास,11,उपन्यास,11,एकाङ्की,4,एकाङ्की नाटक,2,कथा,55,कबीरा खडा बजार,216,कविता,44,कानुनी परामर्श,61,कुरोको चुरो,41,कृति समीक्षा,3,खेलकूद,1780,खोजीनीति,2,गजब,2,गुड फ्राइडे,1,गुरुनानक जयन्ती,1,गुरुनानक देव जयन्ती विशेष,1,चिठ्ठी,1,चियोचर्चा,1,जनसरोकार,2,जीवनी,2,जीवशास्त्र,1,जीवेम शरदः शतम्,1,जीवेम शरद: शतम्,1,जैव विविधता दिवस,1,टाकन–टुकन,54,टाकनटुकन,18,तथ्याङ्क,1,दृष्टिकोण,1,धन्वन्तरि जयन्ती,1,धर्म दर्शन,5,धर्म संस्कृति,10,धर्म–संस्कृति,115,नारी हस्ताक्षर,3,नारी हस्ताक्षर,6,नियतिको फल,1,नियात्रा,2,नीति वचन,1,पाठक पत्र,54,पाठक प्रतिक्रिया,22,पाठक मञ्च,58,पाठकमंच,42,पुस्तक समीक्षा,10,पोषण,2,पोषण/आहार,3,प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस,1,प्रतीक दैनिक,2264,प्रमुख समाचार,3585,प्रविधि,3,प्रवृत्ति र मनोवृत्ति,2,प्रसङ्गतरङ्ग,4,प्रसङ्गवश,1,फरक,145,फरक मत,2,फिचर,456,फिचर समाचार,81,फोटो,8,बाटिका,441,बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा,1,बेलाको बोली,1,ब्रह्मा स्मृति दिवस,1,भानु जयन्ती,1,भाषा,1,भाषा/संस्कृति,1,भ्यालेन्टाइन डे,1,मजदुर दिवस विशेषः,1,मतमतान्तर,1,मतान्तर,1,मनोरन्जन,9,मन्तव्य,483,महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद,231,महाभारतबाट सङकलित,16,महाशिवरात्री,1,महिला सरोकार,1,महिला हस्ताक्षर,1,मानवीय व्यवहार,1,यात्रा,29,यात्रा संस्मरण,3,यात्रानुभव,1,युग परिवर्तन कसरी र कहिले,3,युवा आवाज,1,राशिफल,2,रोचक,18,लघुकथा,32,लोक/संस्कृति,11,लोकविश्वास,2,लोहिया जयन्ती,1,वाटिका,553,वातावरण,1,वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल,1,विज्ञान प्रविधि,3,विज्ञापनको लागि सम्पर्क,1,विश्लेषण,1,विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा,1,विश्व सन्दर्भ,3,व्यक्तित्व,1,व्यङग्य,27,व्यङ्ग्य,35,व्यङ्ग्यम्,5,शिक्षा नेपाल,10,शिक्ष्f नेपाल,487,सङ्कलन तथा अनुवाद,35,सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस,1,सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस,2,सन्दर्भ - महिला हिंसा,3,सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस,1,सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भ : चुरे दिवस,1,सन्दर्भ : बाल दिवस,1,सन्दर्भ : रमजान,1,सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस,1,सन्दर्भ गाँधी जयन्ती,1,सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती,1,सन्दर्भ भानुजयन्ती,1,सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ मोती जयन्ती,1,सन्दर्भः योग दिवस,1,सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस,1,सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस,1,सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी,2,सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस,1,सन्दर्भ– शहीद दिवस,1,सन्दर्भ: २६ जनवरी,8,सन्दर्भ: नारी दिवस,2,सन्दर्भ: बाल दिवस,2,सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस,2,सन्दर्भ: रमजान पर्व,1,सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस,3,सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: वीपी जयन्ती,1,सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस,1,सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस,1,सम–सामयिक,1,समय–सन्दर्भ,9,समयान्तर,301,समसामयिक,28,समाचार विश्लेषण,3,समीक्षा,1,समीक्षा समाहरण,1,सम्पादकीय,3049,सरोकार,46,संस्कृति/साहित्य,3,संस्मरण,15,साहित्यवार्ता,1,साहित्यात्मक,5,सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण,2,स्तवतन्त्र विचार,254,स्थानीय समाचार,12448,स्मृति,2,स्वतन्त्त विचार,2,स्वतन्त्र विचार,2833,स्वान्त सुखाय,88,स्वान्तः सुखाय,14,स्वान्तः सुखायः,140,स्वान्त सुखाय:,132,स्वान्त–सुखाय,157,स्वायन्त सुखाय,22,स्वास्थ्य चर्चा,49,हाम्रो बारेमा,2,हास्य एकाङ्की,1,हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी,1,
ltr
item
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक : देशभक्ति र दोहोरो नागरिकता
देशभक्ति र दोहोरो नागरिकता
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9TO0R9z_denfdyPon9Zlvbp3cIj6230DlbIh2ZYRFhFBtnUqi3ZJNHgmN7ZuMK5CAzXXCItCzH-MNn-bRhssQbcVVQxWl5amBVlwqzsIvbe8QNV-0I6iIvjhssCLfk1qDhUugpcrHkN5v/s1600/gopal+thakur.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9TO0R9z_denfdyPon9Zlvbp3cIj6230DlbIh2ZYRFhFBtnUqi3ZJNHgmN7ZuMK5CAzXXCItCzH-MNn-bRhssQbcVVQxWl5amBVlwqzsIvbe8QNV-0I6iIvjhssCLfk1qDhUugpcrHkN5v/s72-c/gopal+thakur.jpg
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक
https://www.prateekdainik.com.np/2014/04/blog-post_9208.html
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/2014/04/blog-post_9208.html
true
6917042177189007432
UTF-8
सबै हेर्नुहोस् केही भेटिएन थप विस्तृत जवाफ दिनुहोस् Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS सबै हेर्नुहोस सिफारिस गरिएको वर्गीकरण समाचार संग्रह खोज्नुहोस् सबै पोस्ट Not found any post match with your request गृहपृष्ठ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec भर्खरै एक मिनेट अघि $$1$$ एक मिनेट अघि एक घण्टा अघि $$1$$ एक घण्टा अघि हिजो $$1$$ हिजो $$1$$ एक साताअघि पाँच साताअघि Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy