बडादशैं २०७० मा जे–जे देखियो सुनियो

- कुमार रुपाखेती

१.    घटस्थापनाका दिनदेखि नै वीरगंज र आसपासका शक्तिपीठहरूमा भक्तजनको घुँइचो देखियो । वीरगंजको गहवामाईमा यसपल्ट भीड अपेक्षाकृत कम नै रह्यो ।
२.    दशैं मनाउन घर फर्कनेहरूलाई यसपल्ट गौडा गौडामा लुटेराहरूले सताए ।
३.    यसपटक दशैं र निर्वाचनको रौनकसँगसँगै देखियो । यसपटक तास, मासु र रक्सी खुबै खपत भयो ।
४.    वीरगंजको मेनरोडमा फुटपाथे पसल खोल्नेहरूबीच होडबाजी नै चल्यो । फुटपाथे लुगा, जुत्ता पसलमा यसपालि राम्रो भीड लाग्यो । न.का. कर्मचारीहरूको पनि राम्रै आम्दानी भयो ।
५.    उम्मेदवारहरूको जुलुस र मेला भर्न आउनेहरूको भीडले माईस्थान, मेनरोड जाम र भीडभाडपूर्ण रह्यो । ट्राफिक प्रहरी निष्क्रिय थिए ।
६.    सदाभैंm थुप्रै पुराना रैथाने अनुहारहरू दशैं मनाउन वीरगंज भित्रिए ।
७.    यसपल्ट मन्दिरहरूमा भक्तजनका साथै उम्मेदवारहरू पनि लाइनमा भेटिए ।
८.    यसपल्ट सप्तमीका दिन फूलपाती निकाल्दा भीड कम र तामझाम न्यून थियो ।
९.    अष्टमीको मेलामा हुल्लडबाज र पाकेटमारहरूको बिगबिगी नै थियो ।
१०.    यसपल्ट मेलामा भीडभाड विगतभन्दा कम र हराउनेहरूको सङ्ख्या थोरै रह्यो ।
११.    यसपटक अष्टमीको मेलामा स्वयंसेवकको रूपमा राजनैतिक दलहरूको समेत उपस्थिति थियो । राप्रपा र तमलोपाहरूले आफ्ना उम्मेदवारहरूको फोटो र चुनाव चिह्नसहित मेलामा क्याम्पिङ गरेका थिए ।
१२.    पशु बलिप्रथाको जतिसुकै विरोध भए पनि पशु बलि दिने काममा कमी आएन । झन् अष्टमी मेला गहवाको प्रत्यक्ष प्रसारण गर्नेहरूले त बलि स्थलसमेतको प्रत्यक्ष प्रसारण गर्दा धेरै श्रद्धालुहरूलाई चित्त बुझेन ।
१३.    मेलामा लाउडस्पीकरको ध्वनि प्रदूषण घट्नुको सट्टा बढेकै पाइयो । निश्शुल्क नास्तापानी गराउनेहरूबीच समेत होडबाजी थियो ।
१४.    दशैं र निर्वाचन सँगसँगै परेकोले सुरक्षाकर्मी बढी परिचालित थिए ।
१५.    प्रशासनले साँझ ८ बजेदेखि रक्सी पसल बन्द गराउन थालेपछि पसले र रक्सीप्रेमीहरूमा खिन्नता देखियो ।
१६.    यसपटक साहु महाजनले दशैं खर्च भन्दै पत्रकारहरूलाई रु. १५० दाम चढाए । मरता क्या नही करता भन्ने पत्रकार महानुभावहरूले १५० पनि सहर्ष स्विकारे ।
१७.    यसपटक बडादशैंमा स्वीकृति नलिएर अन्टसन्ट विज्ञापन छापेर बबाल भएको पनि देखियो ।
१८.    यसपल्ट आफन्तजनका साथसाथै उम्मेदवारहरूले आफ्ना आसेपासेहरूलाई समेत दशमीमा टीका लगाए ।
१९.    यसपल्ट आसेपासेहरूलाई अभिभावकले होइन, उम्मेदवारहरूले लुगाफाटो र दशैं खर्च दिए ।
२०.    दशैं र निर्वाचन सँगसँगै परेकोले बिदा पाउँदा दशैंमा घर जान नपाएका केही सरकारी कर्मचारी खिन्न थिए ।
२१.    डलरको भाउ बढ्नाले यसपालि महँगी ह्वात्तै बढ्यो । नेपालमा कुन दशैंमा सस्ती भएको छैन र ? यसपल्ट कमसल सामान बेचेर सस्तो बजारसमेत बदनाम भयो ।
२२.    कसैले वास्ता नगरे पनि पत्रपत्रिका यसपल्ट दशैं शुभकामनाको ओइरो नै लाग्यो ।
२३.    यसपल्ट बकरिदसमेत परेकोले खसी बोका महँगा भए ।
२४.    वर्षमा एकपल्ट खुल्ने वसन्तपुर दरबारको तलेजु भवानीको मन्दिरमा महानवमीमा राम्रो भीड लाग्यो ।
२५.    दशैंलाई राणा शासकहरूले ‘बडा’ थपेर ‘बडादशैं’ नामाकरण गरेका हुन् भन्ने धेरैलाई थाहा छैन होला ।
२६.    काठमाडौंको टुँडिखेलमा हुने सेनाले गर्ने फूलपातीको बढाइ कार्यक्रम पृथ्वीनारायण शाहले शुरु गरेका हुन् ।
२७. संविधानसभा निर्वाचनको फोटोसहितको मतदाता परिचयपत्र बडादशैंसम्म पनि आएन । धेरैको घोषणापत्र पनि आएन ।
२८. यसपालिको दशैंमा उम्मेदवारहरूले हाकाहाकी होइन लुकिछिपी भोज ख्वाए ।
२९. राजेश मकारुङको ‘दमिनी भीर’ भन्ने पुस्तकले मदन पुरस्कार प्राप्त  गरेपछि दशैं बिदामा दमिनी भीर खोज्नेहरू किताबपसलमा प्रशस्त भेटिए ।
३०.    मूल्य बढे पनि यसपल्ट दशैंमा सुनको राम्रो कारोबार भयो ।
३१.    असत्यमाथि सत्यको विजयको प्रतीक बडादशैंले असती उम्मेदवार हार्ने र सत्यले जित्ने चर्चा यसपल्ट छ ।
३२.    यसपल्ट दशैंमा खसीको मासु प्रतिकिलो रु. ६००, कुखुरा रु. ३००, माछा रु. ५०० सम्म बिक्री भयो ।
३३.    दशैंमा अष्टमीसम्म साठी हजार र टीकासम्म एक लाख खसी बोका काटिएको अनुमान छ । त्यस्तै दशैंमा मासुको परिकारका लागि ८ देखि १० करोडको मरमसाला र गरमसाला बिक्यो रे ।
३४.    ‘वाह तेरा क्या कहना’ भनेभैंm यसपल्ट नेपाल राष्ट्र बैंकले नयाँ नोट खुबै बाँड्यो । जुवाको खाल र टीकाको थालमा नयाँ नोटको रौनक थियो ।
३५.    फूल रोप्ने शोखिनहरूलाई यो दशैंमा फूलचोरहरूले सार्‍है दु:ख दिए । नवरथामा फूलबारीको फूल चोर्न राति एक बजेदेखि नै फूलचोरहरू सक्रिय थिए । फूल र पत्ता चोर्ने र मन्दिर अगाडि बेच्न बस्ने ।
३६.    अष्टमी मेलापछि माईस्थानअगाडि थुप्रिएको फोहर र मलमूत्रको गन्ध नगरपालिकाको सफाइ कर्मचारीले होइन महानवमीमा परेको पानीले बगायो । सफा गर्‍यो ।
३७.    कार्यालय प्रमुख र साहु महाजनहरू दशैंअगावै भूमिगत भएकाले माँगीखाने थुप्रैको दशैं खल्लो भो रे ।
३८.    टीकाका दिन जमरा–टीका लगाएर ठाटिएर हिंड्नेहरू यसपल्ट वीरगंजको मूलसडक र गल्लीहरूमा छ्यापछ्याप्ती भेटिए ।
३९.    एक्कादुक्का ठाउँमा दशैंमा पिङ लगाएको देखियो ।
४०.    बडादशैंमा बागमतीको काठमाडौं, पाटन, भक्तपुरबाहेक अन्यत्र च·ा उडाउने चलन छैन ।
४१.    पत्रपत्रिकाहरूमा लामो छुट्टी परेकोले तथा पढ्ने बानी परेकाहरूले पुस्तक पढेर दशैं बिताए ।
४२.    विजयादशमी टीकाका दिन वीरगंज बजार सुनसान र चकमन्न देखियो । सवारीसाधन न्यून र रिक्सासमेत कमै मात्रामा चले ।
४३.    दशैं मनाउन घर फर्कनेहरू गाडीमा कोचमकोच गरेर चढे, कतै दुर्घटना पर्‍यो, कतै जाम । वीरगंज आउनेहरूसँग टाटा सुमोवालाहरूले रु. ९ सय देखि १ हजारसम्म असुले ।
४४. ठाउँ–ठाउँमा दुर्गाको मूर्ति बनाएकाहरूले नयाँ–नयाँ किसिमको प्रयोग गरे । कतै नाचगान, कतै डान्डिया नृत्य, लाइटको व्यवस्था, गीत आदि ।
४५. यसपल्ट दशैं मनाउन भारतबाट कमाएर फर्किनेहरूलाई भारतीय प्रहरी र भारतीय टाँगाहरूले समेत छोडेनन् ।
४६. एकताका दशैंमा ‘रामलीला’ नाटक खुबै मञ्चन हुन्थ्यो । अचेल रामलीलाको चलन हराएको छ । केही भारतीय टेलिभिजनमा रामलीला प्रदर्शन गरिए ।
४७. रतनगढ मध्यप्रदेश भारतमा दुर्गाको एक मन्दिरमा भागदौड हुँदा २० जनाको मृत्यु र २०० भन्दा बढी घाइते भए ।
४८. दशैंमा वास्तवमा पशुबलि किन दिइन्छ भनी पशुबलि दिनेहरूलाई एक नेपाली टेलिभिजनले प्रश्न गर्दा– आफूलाई थाहा नभएको र परापूर्वकालदेखि चलिआएको बताए । जनकपुरको राजदेवीमा सबैभन्दा बढी बलि चढ्ने गर्दछ दशैंमा ।
४९. मुलुकभर सबैभन्दा बढी धनुषा जिल्लामा ५० भन्दा बढी स्थानमा दुर्गाको भव्य मूर्ति बनाइएको थियो । भनिन्छ, ४ स्थानका मूर्ति त उत्कृष्ट थिए । स्मरणीय छ, सबैभन्दा बढी दुर्गाको मूर्ति भारतको ब·ालको कोलकातामा बन्दछ ।
५०. दशैंको अवसरमा टेलिभिजनले म·ल धुन खुबै बजाए । नेपाली कलाकारहरू दशैंताका सबैभन्दा व्यस्त रहन्छन्, विदेशमा समेत कार्यक्रम गर्दछन् ।
५१. सरकारले वितरण गर्ने वृद्धभत्ता नआउँदा ज्येष्ठ नागरिकहरूले यसपल्ट खल्लो दशैं मनाए । दशैं यसपल्ट दशा भयो रे ।
५२. दशैं हिन्दूहरूको महान् चाड भएपनि सबै हिन्दूहरूले समानरूपमा दशैं मान्ने सौभाग्य पाउँदैनन् । हाल धेरैले धर्म परिवर्तन गर्दा गाउँमा दशैं मनाउनेहरूको सङ्ख्या कम भएको छ । मुलुकबाट हिन्दू राष्ट्र हटाएपछि थुप्रै हिन्दूहरूले धर्म परिवर्तन गरेका छन् ।