$type=ticker$count=12$cols=4$cate=0

निर्यात क्षमता बढाऔं

SHARE:

शीतल महतो
    विश्वमा नेपाली उत्पादन किनिदिने मुलुक धेरै छन् तर हामी दिन सकिरहेका छैनौं। यसको कारण के हो ? अर्थशास्त्रीहरू भन्छन्– मुलुकमा विद्यमान राजनीतिक अस्थिरता, बिग्रँदो शान्ति सुरक्षा, लगानीमैत्री वातावरणको अभाव, श्रम सम्बन्धमा देखिएको विवाद, भौतिक पूर्वाधारको अभाव र विद्युत् सङकटजस्ता समस्याले गर्दा औद्योगिक बातावरण बन्न नसक्नु नै हो। औद्योगिक वातावरण बन्न नसक्दा त्यसले निर्यात प्रतिस्पर्धात्मक बनाउन सकेन। औद्योगिक वातारण नभएपछि लगानी पनि भएन, लगानी नभएपछि उत्पादन भएन र उत्पादन नै नभएपछि पाएको बजार ‘कागलाई बेल पाक्यो हर्ष न विस्मात’ जस्तै भएको छ।
    पछिल्ला दशकहरूमा नेपाल विश्व व्यापार सङगठन (डब्लुटीओ), दक्षिण एसियाली स्वतन्त्र व्यापार व्यवस्था
(साप्टा) र बिमस्टेकजस्ता अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार प्रणालीहरूमा आबद्ध भइसकेको छ। तर पनि नेपालले अपेक्षाकृत व्यापार फाइदा लिन सकिराखेको छैन। स्वतन्त्र व्याापार क्षेत्रहरू र अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा भइरहेको व्यापार उदारीकरणबाट भूपरिवेष्ठित र अति कम विकसित मुलुक भएको नाताले नेपालले जुन प्रकारको लाभ लिनुपर्ने थियो, त्यो लिन सकिराखेको छैन। अझ क्षेत्रीय व्यापारका क्षेत्रमा मात्र नभई विश्व अर्थ व्यवस्थामैं दिगो र उच्च आर्थिक वृद्धिदर सहितको उदीयमान अर्थतन्त्रको रूपमा देखापरेको छिमेकी मित्र राष्ट्र भारतले दिएको व्यापार सहुलियतको सदुपयोग समेत गर्न नसक्नु नेपालका लागि थप विडम्बनापूर्ण विषय हो।
    विशेषगरी सन् १९९६ मा सम्पन्न नेपाल–भारत व्यापार तथा पारवहन सन्धिपछि नेपाली उत्पादनहरूले भारतीय बजारमा निर्वाध प्रवेश गर्न पाउने सुविधा प्राप्त गर्न सफल भएका थिए। नेपाली उत्पादनहरूले भन्सारमुक्त बजारको सुविधा पाएपछि मुलुकमा उद्योग प्रतिष्ठानहरू खुल्ने क्रममा तीव्रता आएको हो। पछि सन् २००२ मा व्यापार सन्धि नवीकरण गर्दा भारतले नेपालका प्रमुख निर्यातजन्य वस्तुहरूमा कोटा लगाउने कार्य गर्‍यो र कम्तिमा ३० प्रतिशत मूल्य अभिवृद्धिको प्रावधान लागू गर्‍यो। त्यसपछि सन् २००९ को नवीकरणमा केही खुकुलो व्यवस्थासमेत लागू गरिएको पाइन्छ। यसरी भारतले नेपाललाई अति सौविध्यपूर्ण राष्ट्र (एमएफएन) मा राखेर व्यापार सहुलियत दिनाले दुई देशबीचको व्यापार अनुपात ह्वातै बढेर गएको पाइन्छ। अहिले नेपालको कुल वैदेशिक व्यापारमा भारतको हिस्सा ६५ प्रतिशत रहेको तथ्याङक छ। तर व्यापारको अनुपात उच्चदरले बढेको देखिएपनि भारतबाट हुने आयातको तुलनामा नेपालबाट हुने निर्यातको अनुपात अत्यन्त सानो भएकोले व्यापार घाटा अकासिएको हो। यसरी उच्च व्यापार घाटा कम गर्नका लागि निर्यात बढाउनुको अर्को विकल्प तत्कालका लागि देखिएको छ्रैन।
    निर्यात बढाउन नसक्नुका प्रमुख कारण तोकिएको समयमा माग बमोजिम गुणस्तरीय वस्तु अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पठाउन नसक्नु नै हो। गुणस्तरीय आपूर्ति क्षमताको अभाव नेपालका लागि सबैभन्दा ठूलो समस्याको रूपमा अगाडि आएको छ। नेपालले आपूर्ति क्षमता बढाउन नसक्नुलाई दुई पक्षबाट हेर्न सकिन्छ। पहिलो समस्या हामीले अन्तर्राष्ट्रिय बजारको माग अनुरूप वस्तुको उत्पादन गर्न नसक्नु हो भने दोस्रो गुणस्तरयुक्त र समयमा वस्तु उपलब्ध गराउने मुद्दालाई लिन सकिन्छ। वास्तवमा गुणस्तरीय उत्पादनका लागि पर्याप्त पूर्वाधार, मानव संशाधन, वित्तीय सेवाको पहुँच र प्रविधि उत्पादन एवं त्यसको उपयोग क्षमता आवश्यक हुन्छ तर यस क्षेत्रमा हामी अत्यन्त कमजोर रहेका छौं। नेपालले विश्व व्यापारिक प्रणालीमा प्रवेश गरेको लामो समय भएपनि यहाँको उत्पादन प्रतिस्पर्धा गर्न नसक्दा निर्यातमा सन्तोषजनक वृद्धि गर्न नसकेको यथार्थ छर्लङग छ। विगत पाँच दशकको लामो र अथक प्रयासका बावजुद निकासी व्यापारको आकार, गति र संरचना दिगो विकासको रूपमा देखा पर्न सकेको छैन।  
    व्यापार उदारीकरणको नीतिले कम उत्पादन लागतबाट उत्पादित सस्ता सामानहरूले बजार लिन थालेपछि स्वदेशी उत्पादनले प्रतिस्पर्धा गर्न सकेनन्। जसको फलस्वरूप स्वदेशी उद्योगहरूको प्रतिस्पर्धात्मक क्षमतामा वृद्धि हुनुको सट्टा झन् कमजोर हुन थाल्यो र अन्तत: स्वदेशी उद्योगहरू प्रतिस्पर्धा गर्न नसकेर धराशायी हुन थाले। हुनत राज्यले निर्यात प्रवद्र्धनका लागि नयाँ र आधुनिक नीति नल्याएको होइन तर जस्तोसुकै नयाँ र आधुनिक निर्यात प्रवद्र्धन गर्ने नीति र कार्यक्रम तर्जुमा गरिए पनि त्यो दिगो रूपमा निकासी प्रवद्र्धन गर्ने सोच, शैली, नीति तथा कार्यक्रम बन्न सकेन। जसको फलस्वरूप नेपाली वस्तुले तुलनात्मक रूपमा प्रतिस्पर्धात्मक क्षमताको विकास गर्न सकेन। अहिले पनि औद्योगिक वातावरण बनाउने भन्दै सरकारले  सन् २०१२ र २०१३ लाई लगानी वर्षको रूपमा मनाउने घोषणा गरेको छ। निर्यात वृद्धि गर्ने, व्यापार घाटा कम गर्ने र मुलुकमा औद्योगिक वातावरण तयार गर्ने मुख्य उद्देश्यका साथ स्वदेशी तथा विदेशी लगानी भित्र्याउन र त्यसको प्रवद्र्धन गर्न सरकारले सन् २०१२ र २०१३ लाई लगानी वर्षको रूपमा मनाउन लागेको हो। यसले उत्पादन क्षमतामा अभिवृद्धि भई निकासी व्यापार बढ्ने, गार्हस्थ्य उत्पादनमा विशिष्टीकरण, उत्पादनमा गुणात्मक एवं परिणात्मक वृद्धि, रोजगारी र आयआर्जनमा वृद्धि भई आर्थिक विकासको गतिमा तीव्रता आउने आशा लिएको छ।
    अहिलेकै अवस्थामा नेपालले भारतसँग निर्यात व्यापार पनि बढाउन सक्दैन किनभने भारतसँगको व्यापरमा नेपालको प्रतिस्पर्धी निर्यात क्षमताबाहेक गैरभन्सार अवरोध, भन्सार नाकाको प्रक्रियागत झन्झट र क्वारेन्टाइनलगायत समस्याहरू विद्यमान रहेको छ। त्यसैले नेपालले समयमैं भारत निर्यातका सम्भाव्य जोखिमहरूको पहिचान गरेर आफ्ना उत्पादनहरूलाई प्रतिस्पर्धी र गुणस्तरयुक्त बनाउनुपर्दछ। नेपालका मौलिकता र प्रतिस्पर्धी क्षमता भएका वस्तुहरूको विकाससँगै भारतीय बजारको माग अनुरूप उत्पादनलाई प्राथमिकतामा राख्नुपर्दछ।
   
neelambAd
Name

(स्थानीय समाचार ,1, %प्रमुख समाचार ,1, खेलकूद ,25, मन्तव्य ,3, सम्पादकीय ,27,(७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा),1,(सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस,1,(स्थानीय समाचार,7,%प्रमुख समाचार,3,१५ अगस्त,6,२० चैत्र २०७१),1,२०७७ सालको वार्षिक राशिफल,1,main news,8,pramuk samachar,1,recent,5,अन्तरार्टिय समाचार,10,अन्तराष्ट्रिय समाचार,105,अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस,1,अन्तर्वार्ता,28,अर्थ विशेष,129,अर्थ-उद्योग-वाणिज्य,710,अर्थ–उद्योग–वाणिज्य,29,अर्थविशेष,390,असार १५: धान दिवस,1,आइतवार विशेष,441,आजको बहस,16,आयुर्वेद,77,आर्थिक समाचार,136,आलेख,3,इतिहास,11,उपन्यास,11,एकाङ्की,4,एकाङ्की नाटक,2,कथा,55,कबीरा खडा बजार,216,कविता,44,कानुनी परामर्श,61,कुरोको चुरो,41,कृति समीक्षा,3,खेलकूद,1780,खोजीनीति,2,गजब,2,गुड फ्राइडे,1,गुरुनानक जयन्ती,1,गुरुनानक देव जयन्ती विशेष,1,चिठ्ठी,1,चियोचर्चा,1,जनसरोकार,2,जीवनी,2,जीवशास्त्र,1,जीवेम शरदः शतम्,1,जीवेम शरद: शतम्,1,जैव विविधता दिवस,1,टाकन–टुकन,54,टाकनटुकन,18,तथ्याङ्क,1,दृष्टिकोण,1,धन्वन्तरि जयन्ती,1,धर्म दर्शन,5,धर्म संस्कृति,10,धर्म–संस्कृति,115,नारी हस्ताक्षर,3,नारी हस्ताक्षर,6,नियतिको फल,1,नियात्रा,2,नीति वचन,1,पाठक पत्र,54,पाठक प्रतिक्रिया,22,पाठक मञ्च,58,पाठकमंच,42,पुस्तक समीक्षा,10,पोषण,2,पोषण/आहार,3,प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस,1,प्रतीक दैनिक,2264,प्रमुख समाचार,3585,प्रविधि,3,प्रवृत्ति र मनोवृत्ति,2,प्रसङ्गतरङ्ग,4,प्रसङ्गवश,1,फरक,145,फरक मत,2,फिचर,456,फिचर समाचार,81,फोटो,8,बाटिका,441,बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा,1,बेलाको बोली,1,ब्रह्मा स्मृति दिवस,1,भानु जयन्ती,1,भाषा,1,भाषा/संस्कृति,1,भ्यालेन्टाइन डे,1,मजदुर दिवस विशेषः,1,मतमतान्तर,1,मतान्तर,1,मनोरन्जन,9,मन्तव्य,483,महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद,231,महाभारतबाट सङकलित,16,महाशिवरात्री,1,महिला सरोकार,1,महिला हस्ताक्षर,1,मानवीय व्यवहार,1,यात्रा,29,यात्रा संस्मरण,3,यात्रानुभव,1,युग परिवर्तन कसरी र कहिले,3,युवा आवाज,1,राशिफल,2,रोचक,18,लघुकथा,32,लोक/संस्कृति,11,लोकविश्वास,2,लोहिया जयन्ती,1,वाटिका,553,वातावरण,1,वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल,1,विज्ञान प्रविधि,3,विज्ञापनको लागि सम्पर्क,1,विश्लेषण,1,विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा,1,विश्व सन्दर्भ,3,व्यक्तित्व,1,व्यङग्य,27,व्यङ्ग्य,35,व्यङ्ग्यम्,5,शिक्षा नेपाल,10,शिक्ष्f नेपाल,487,सङ्कलन तथा अनुवाद,35,सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस,1,सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस,2,सन्दर्भ - महिला हिंसा,3,सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस,1,सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भ : चुरे दिवस,1,सन्दर्भ : बाल दिवस,1,सन्दर्भ : रमजान,1,सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस,1,सन्दर्भ गाँधी जयन्ती,1,सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती,1,सन्दर्भ भानुजयन्ती,1,सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ मोती जयन्ती,1,सन्दर्भः योग दिवस,1,सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस,1,सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस,1,सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी,2,सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस,1,सन्दर्भ– शहीद दिवस,1,सन्दर्भ: २६ जनवरी,8,सन्दर्भ: नारी दिवस,2,सन्दर्भ: बाल दिवस,2,सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस,2,सन्दर्भ: रमजान पर्व,1,सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस,3,सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: वीपी जयन्ती,1,सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस,1,सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस,1,सम–सामयिक,1,समय–सन्दर्भ,9,समयान्तर,301,समसामयिक,28,समाचार विश्लेषण,3,समीक्षा,1,समीक्षा समाहरण,1,सम्पादकीय,3049,सरोकार,46,संस्कृति/साहित्य,3,संस्मरण,15,साहित्यवार्ता,1,साहित्यात्मक,5,सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण,2,स्तवतन्त्र विचार,254,स्थानीय समाचार,12448,स्मृति,2,स्वतन्त्त विचार,2,स्वतन्त्र विचार,2833,स्वान्त सुखाय,88,स्वान्तः सुखाय,14,स्वान्तः सुखायः,140,स्वान्त सुखाय:,132,स्वान्त–सुखाय,157,स्वायन्त सुखाय,22,स्वास्थ्य चर्चा,49,हाम्रो बारेमा,2,हास्य एकाङ्की,1,हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी,1,
ltr
item
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक : निर्यात क्षमता बढाऔं
निर्यात क्षमता बढाऔं
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक
https://www.prateekdainik.com.np/2012/03/blog-post_9094.html
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/2012/03/blog-post_9094.html
true
6917042177189007432
UTF-8
सबै हेर्नुहोस् केही भेटिएन थप विस्तृत जवाफ दिनुहोस् Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS सबै हेर्नुहोस सिफारिस गरिएको वर्गीकरण समाचार संग्रह खोज्नुहोस् सबै पोस्ट Not found any post match with your request गृहपृष्ठ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec भर्खरै एक मिनेट अघि $$1$$ एक मिनेट अघि एक घण्टा अघि $$1$$ एक घण्टा अघि हिजो $$1$$ हिजो $$1$$ एक साताअघि पाँच साताअघि Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy