$type=ticker$count=12$cols=4$cate=0

शिक्षामा समसामयिक सुधारको आवश्यकता

SHARE:

ई. गोपाल श्रेष्ठ
    विश्वलाई गरिबीबाट मुक्त गर्नका लागि सबैभन्दा सशक्त हतियारको रूपमा शिक्षालाई लिन सकिन्छ। कुनै पनि राष्ट्रको जनता जब शतप्रतिशत शिक्षित हुन्छ, त्यो राष्ट्रले गरिबीबाट उन्मुक्ति पाउँछ, अर्थात् त्यस राष्ट्रको जनताले दु:खमा पिल्सनुपर्दैन। यो वास्तविकता भए पनि जब गरिबी निवारणको कुरा आउँछ, नीति निर्माण गर्नेहरू शिक्षालाई प्राथमिकता नदिएर अन्य कुरामा अल्झिन्छन्। जस्तो बाटोघाटो निर्माण गर्ने, हाट–बजारको व्यवस्था गर्ने, साना तथा घरेलु उद्योगको विकास गर्ने आदि। तत्कालको लागि यो रणनीति ठीक पनि होला। तर, दीर्घकालीन हितका लागि ठीक छैन। शिक्षित समुदाय बिनाको यो बाटो–घाटो, हाट–बजार र साना तथा घरेलु उद्योगले दिगो रूप लिन सक्दैन।
    अहिलेको हाम्रो शिक्षा व्यवस्थाबाट हामीले भाषाविद्, साहित्यकार, समाजशास्त्री, अर्थशास्त्री, चिकित्सक, इन्जिनियर, वातावरणविद्, शिक्षाविद्, कानुनविद् जस्ता अनेकौं विषयमा ज्ञान, सीप र पेशासँग सम्बद्ध जनशक्तिको उत्पादन भएको पाउँछौं। यो जनशक्ति हामीले हाम्रो राष्ट्रलाई मात्र लक्षित गरी उत्पादन गरिरहेको भए त ठीक नै होला होइन भने हाम्रो जनशक्ति विश्वको कुनै पनि राष्ट्रमा गएर काम गर्न सक्षम हुनुपर्छ भन्ने उद्देश्य राख्ने बित्तिकै हामीले वर्तमान शिक्षा प्रणालीले निर्देशित गरेको व्यवस्थापकीय सोचमा परिवर्तन ल्याउनुपर्ने स्थिति आइहाल्छ। किनकि जुन जनशक्ति अरब राष्ट्रको निम्ति उपयुक्त हुन्छ त्यो जनशक्ति युरोप तथा अमेरिकाजस्ता राष्ट्रको निम्ती उपयुक्त (सक्षम) नहोला। त्यस्तै जुन जनशक्ति अफ्रिका महादेशको लागि उपयुक्त हुन्छ त्यो अस्ट्रेलिया महादेशको निम्ती उपयुक्त (सक्षम) नहोला। हाम्रो देशको आजको शिक्षा प्रणालीबाट निर्देशित भएको शिक्षा व्यवस्थाले माथि उल्लिखित ज्ञान, सीप र पेशासँग आबद्ध हुन सक्ने गुणस्तरको जनशक्ति उत्पादन त गरेको छ। तर तिनीहरूलाई सोही बमोजिम रोजगारको अवसर सिर्जना गर्न सकिरहेको अवस्था छैन। हाम्रो देशको शिक्षा प्रणालीमा स्पष्ट देखिएको दु:खलाग्दो कुरो त के हो भने शिक्षा व्यवस्थाले सीमित आम्दानी भएको सीमित रोजगारको अवसर मात्र सिर्जना गरिरहेको छ। 
    हाम्रो देशको वर्तमान शिक्षा प्रणाली अनुसार शिक्षित व्यक्तिको सङ्ख्या र रोजगारीबीच तालमेल बसेकै छैन। त्यसैले हामीले बाहय ‘श्रम बजार’ खोज्नुपर्छ। यो श्रम बजारअनुसार जनशक्ति उत्पादन गरेर रोजगारीको भरपुर फाइदा उठाउन सक्नुपर्छ। यो कुरा सत्य हो कि हाम्रो सम्पूर्ण जनशक्ति हाम्रो राष्ट्रभित्र मात्र अटाउँदैन। फेरि दक्ष/उच्च दक्ष जनशक्ति जुनसुकै राष्ट्रमा काम गर्न गए पनि त्यो जनशक्तिको सफलताले आफ्नो राष्ट्रको इज्जत तथा मर्यादा अभिवृद्धि गरिदिन्छ। आज ब्रजील, रूस, इन्डिया र चीन (छोटकरीमा ब्रिक देशहरू) तीव्र गतिमा अगाडि बढिरहेका छन्। हामीहरू पनि बजारमुखी भई ती देशहरूको ‘श्रम बजार’ हडप्नेगरी हाम्रो जनशक्ति तयार गर्ने हो कि ? अर्थात् विकसित भइसकेका देशहरू– जस्तै अमेरिका, क्यानेडा, अस्ट्रूलिया, जापान, बेलायत, फ्रान्स, जर्मनी, इटली, डेनमार्क, फिनल्यान्ड, नर्वे, स्वीडेन आदि देशहरूलाई लक्षित गरी जनशक्ति तयार गर्ने हो कि ? अथवा आफ्नै देशलाई मात्र लक्षित गरी जनशक्ति तयार गर्ने ? भन्ने सम्बन्धमा बुद्धिजीवीवर्गले सार्वजनिक जनचासो सहितको गम्भीर अन्तक्र्रिया गर्न अति आवश्यक देखिन्छ। यसरी अन्र्तक्रिया गरेपछि निस्केको परिणामलाई नीतिगत ढङगले व्यवहारमा उतार्न हाम्रो राष्ट्रको वर्तमान शिक्षा प्रणालीमा समसामयिक रूपमा नै सुधार गर्नुपर्ने आवश्यकता स्पष्ट देखिन आउँछ ।
    अविकसित, विकासशील, विकसित तथा अति नै विकसित देशहरूलाई चाहिने जनशक्तिको गुणस्तर अलग–अलग हुन सक्छ। हामीले ‘श्रम बजार’ लाई नबुझी आफ्नै तालले जनशक्ति उत्पादन गर्न थाल्यौं भने यो घातक तथा प्रत्युत्पादक पनि हुन सक्छ, जुन अहिले हाम्रो देशको शिक्षा व्यवस्थामा पाइन्छ । हाम्रो देशको शिक्षा कस्तो देशलाई लक्षित गरी तयार गरिएको हो भन्ने प्रश्नको उत्तर खोज्न अति जरुरी भइसकेको छ। किनकि यो प्रश्नको उत्तरले नै हालको हाम्रो शिक्षा व्यवस्थामा गर्नुपर्ने आवश्यक सुधारको बाटो देखाउँछ। वर्तमान शिक्षा व्यवस्थामा सुधार अनिवार्य पनि छ। यसको निम्ती सरकार, निजी क्षेत्र र बुद्धिजीवी सबै मिली बजारमुखी/बजारमैत्री गुणस्तरीय शिक्षाको विकासमा जोड दिनैपर्छ।

neelambAd
Name

(स्थानीय समाचार ,1, %प्रमुख समाचार ,1, खेलकूद ,25, मन्तव्य ,3, सम्पादकीय ,27,(७ अप्रिल–विश्व स्वास्थ्य दिवसको उपलक्ष्यमा),1,(सन्दर्भ: ५८ औं राष्ट्रिय सहकारी दिवस,1,(स्थानीय समाचार,7,%प्रमुख समाचार,3,१५ अगस्त,6,२० चैत्र २०७१),1,२०७७ सालको वार्षिक राशिफल,1,main news,8,pramuk samachar,1,recent,5,अन्तरार्टिय समाचार,10,अन्तराष्ट्रिय समाचार,105,अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस,1,अन्तर्वार्ता,28,अर्थ विशेष,129,अर्थ-उद्योग-वाणिज्य,710,अर्थ–उद्योग–वाणिज्य,29,अर्थविशेष,390,असार १५: धान दिवस,1,आइतवार विशेष,441,आजको बहस,16,आयुर्वेद,77,आर्थिक समाचार,136,आलेख,3,इतिहास,11,उपन्यास,11,एकाङ्की,4,एकाङ्की नाटक,2,कथा,55,कबीरा खडा बजार,216,कविता,44,कानुनी परामर्श,61,कुरोको चुरो,41,कृति समीक्षा,3,खेलकूद,1780,खोजीनीति,2,गजब,2,गुड फ्राइडे,1,गुरुनानक जयन्ती,1,गुरुनानक देव जयन्ती विशेष,1,चिठ्ठी,1,चियोचर्चा,1,जनसरोकार,2,जीवनी,2,जीवशास्त्र,1,जीवेम शरदः शतम्,1,जीवेम शरद: शतम्,1,जैव विविधता दिवस,1,टाकन–टुकन,54,टाकनटुकन,18,तथ्याङ्क,1,दृष्टिकोण,1,धन्वन्तरि जयन्ती,1,धर्म दर्शन,5,धर्म संस्कृति,10,धर्म–संस्कृति,115,नारी हस्ताक्षर,3,नारी हस्ताक्षर,6,नियतिको फल,1,नियात्रा,2,नीति वचन,1,पाठक पत्र,54,पाठक प्रतिक्रिया,22,पाठक मञ्च,58,पाठकमंच,42,पुस्तक समीक्षा,10,पोषण,2,पोषण/आहार,3,प्रजापिता ब्रह्माबाबाको ४७ औं अव्यक्ति दिवस,1,प्रतीक दैनिक,2264,प्रमुख समाचार,3585,प्रविधि,3,प्रवृत्ति र मनोवृत्ति,2,प्रसङ्गतरङ्ग,4,प्रसङ्गवश,1,फरक,145,फरक मत,2,फिचर,456,फिचर समाचार,81,फोटो,8,बाटिका,441,बुद्ध जयन्तीको उपलक्ष्यमा,1,बेलाको बोली,1,ब्रह्मा स्मृति दिवस,1,भानु जयन्ती,1,भाषा,1,भाषा/संस्कृति,1,भ्यालेन्टाइन डे,1,मजदुर दिवस विशेषः,1,मतमतान्तर,1,मतान्तर,1,मनोरन्जन,9,मन्तव्य,483,महाभारतबाट सङकलन तथा अनुवाद,231,महाभारतबाट सङकलित,16,महाशिवरात्री,1,महिला सरोकार,1,महिला हस्ताक्षर,1,मानवीय व्यवहार,1,यात्रा,29,यात्रा संस्मरण,3,यात्रानुभव,1,युग परिवर्तन कसरी र कहिले,3,युवा आवाज,1,राशिफल,2,रोचक,18,लघुकथा,32,लोक/संस्कृति,11,लोकविश्वास,2,लोहिया जयन्ती,1,वाटिका,553,वातावरण,1,वि.सं. २०७७ सालको वर्षफल,1,विज्ञान प्रविधि,3,विज्ञापनको लागि सम्पर्क,1,विश्लेषण,1,विश्व एड्स दिवसको उपलक्ष्यमा,1,विश्व सन्दर्भ,3,व्यक्तित्व,1,व्यङग्य,27,व्यङ्ग्य,35,व्यङ्ग्यम्,5,शिक्षा नेपाल,10,शिक्ष्f नेपाल,487,सङ्कलन तथा अनुवाद,35,सन्दभ: विश्व मधुमेह दिवस,1,सन्दर्भ ः विवेकानन्दा दिवस,2,सन्दर्भ - महिला हिंसा,3,सन्दर्भ - मानव अधिकार दिवस,1,सन्दर्भ : क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भ : चुरे दिवस,1,सन्दर्भ : बाल दिवस,1,सन्दर्भ : रमजान,1,सन्दर्भ ६१ औं राष्ट्रिय क्षयरोग दिवस,1,सन्दर्भः अन्तर्राष्ट्रिय हिन्दी दिवस,1,सन्दर्भ गाँधी जयन्ती,1,सन्दर्भः गुरु नानक जयन्ती,1,सन्दर्भ भानुजयन्ती,1,सन्दर्भः भारतको स्वतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ मोती जयन्ती,1,सन्दर्भः योग दिवस,1,सन्दर्भ रक्तसञ्चार सेवा दिवस,1,सन्दर्भ विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ- विश्व वातावरण दिवस,1,सन्दर्भ- श्रीकृष्ण जन्माष्टमी,2,सन्दर्भ-विश्व पर्यटन दिवस,1,सन्दर्भ– शहीद दिवस,1,सन्दर्भ: २६ जनवरी,8,सन्दर्भ: नारी दिवस,2,सन्दर्भ: बाल दिवस,2,सन्दर्भ: भारतको ६४औं गणतन्त्र दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको ६९औं स्वतन्त्रता दिवस,1,सन्दर्भ: भारतको स्वतन्त्र दिवस,2,सन्दर्भ: रमजान पर्व,1,सन्दर्भ: रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व एड्स दिवस,3,सन्दर्भ: विश्व बाल दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व मौसम दिवस,1,सन्दर्भ: विश्व रेडक्रस दिवस,1,सन्दर्भ: वीपी जयन्ती,1,सन्दर्भ: श्री गुरु अर्जुनदेवजी महाराज शहिदी दिवस,1,सन्र्दभ विश्व पर्यावरण दिवस,1,सम–सामयिक,1,समय–सन्दर्भ,9,समयान्तर,301,समसामयिक,28,समाचार विश्लेषण,3,समीक्षा,1,समीक्षा समाहरण,1,सम्पादकीय,3049,सरोकार,46,संस्कृति/साहित्य,3,संस्मरण,15,साहित्यवार्ता,1,साहित्यात्मक,5,सिर्सियाँ नदी प्रदूषण प्रकरण,2,स्तवतन्त्र विचार,254,स्थानीय समाचार,12448,स्मृति,2,स्वतन्त्त विचार,2,स्वतन्त्र विचार,2833,स्वान्त सुखाय,88,स्वान्तः सुखाय,14,स्वान्तः सुखायः,140,स्वान्त सुखाय:,132,स्वान्त–सुखाय,157,स्वायन्त सुखाय,22,स्वास्थ्य चर्चा,49,हाम्रो बारेमा,2,हास्य एकाङ्की,1,हास्यव्यङ्ग्य एकाÍी,1,
ltr
item
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक : शिक्षामा समसामयिक सुधारको आवश्यकता
शिक्षामा समसामयिक सुधारको आवश्यकता
Prateek Daily । प्रतीक दैनिक
https://www.prateekdainik.com.np/2011/07/blog-post_8832.html
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/
https://www.prateekdainik.com.np/2011/07/blog-post_8832.html
true
6917042177189007432
UTF-8
सबै हेर्नुहोस् केही भेटिएन थप विस्तृत जवाफ दिनुहोस् Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS सबै हेर्नुहोस सिफारिस गरिएको वर्गीकरण समाचार संग्रह खोज्नुहोस् सबै पोस्ट Not found any post match with your request गृहपृष्ठ Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec भर्खरै एक मिनेट अघि $$1$$ एक मिनेट अघि एक घण्टा अघि $$1$$ एक घण्टा अघि हिजो $$1$$ हिजो $$1$$ एक साताअघि पाँच साताअघि Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy