राजेन्द्रप्रसाद कोइराला
साल २०६७ ले डाँडा काटी सक्यो। साल २०६७ हाम्रो राष्ट्रको लागि मात्र नभएर लगभग सबै राष्ट्रको लागि त्यति फलदायी भएन। २०६८ सालको मिर्मिरेले हामीलाई स्वागत गरिसकेको छ। विशेष गरेर १८ देखि २५ वर्षका ६० प्रतिशत युवा रहेको हाम्रो मुलुकको अहिलेसम्म विकासले काँचुली फेर्न सकेको छैन। जेजति विकास र प्रगति (झिनो मात्रामा भए पनि) यो देशमा भएको छ या त त्यो प्राकृतिकरूपले भएको प्रगति हो या निजी क्षेत्रको प्रयासबाट भएको न कि राज्यले बनाएका नीतिनियमद्वारा। साल २०६८ लाई देशका सम्पूर्ण युवायुवतीले व्यक्तिगत तहमा केही सङ्कल्प गर्नुपर्दछ।
युवाहरूको बाहुबल, दृश्यावलोकन, दृष्टिकोण, समाज र राष्ट्रिय चिन्तनले मात्र यो राष्ट्रलाई अग्रगामी दिशातर्फ डोर्याउन सम्भव प्रत्येक युवाले व्यक्तिगतरूपले केही सङ्कल्पहरू गरेर अघि बढेमा अन्तत: त्यो राष्ट्रको लागि उत्पादक हुनेछ। युवाहरूले के–के सङ्कल्प बनाउन सक्छन् त ?
१) सुर्ती, जाँड, रक्सी, गुटका, पानपराग खाने बानी परेका युवाहरूले यी बानी छाड्नुपर्छ। चटक्कै छाड्न सकिंदैन भने दिनदिनै त्यसको मात्रा र अवधि घटाउँदै लग्ने र दुई महिनाभित्रमा पूरै छाड्न सकिन्छ।
२) अधिकांश युवायुवती आफ्नो
व्यक्तित्व विकासमा ध्यान दिनुभन्दा पनि अरूको ज्यादा चियोचासो गरेर
समय खेर फाल्ने बानी परेको
देखिन्छ। सकिन्छ भने आफ्नो
प्रगतिमा ध्यान दिने बानी बसालौं।
३) धेरै युवाहरू चोकचोकमा घण्टौ उभिएर आफ्नो अमूल्य समय खेर फाल्ने गर्दछन्। त्यो समयलाई पुस्तकालयमा गएर या कुनै सीप सिकेर आफूलाई सशक्तीकरण गर्ने कोसिस गरौं।
४) आजकालका युवायुवतीहरू आफ्नो अधिकांश समय मोबाइलमा झुन्डिएर खेर फालिरहेको यत्रतत्र देख्न सक्छौं। सङ्कल्प गर्नुपर्यो कि मोबाइलको दुरूपयोग गर्दिनँ भनेर। मोबाइलको रिचार्ज किन्नलाई ती युवायुवतीहरूले आफ्ना अभिभावकलाई झूटो बोल्नुपर्छ। झूटो बोल्दाबोल्दै त्यो उनीहरूको आचरण बन्छ र आचरण भ्रष्ट हुँदै गएपछि मानिस भ्रष्टाचारी, व्यभिचारी र दुराचारी हुन्छ। अन्तत: त्यस्ता युवायुवती राष्ट्रकै लागि अभिशाप हुन्छन्।
५) प्राज्ञिक (ब्अबमझष्अ) शिक्षाले मात्र अघि बढ्न सकिंदैन। त्यसको लागि सीप, प्राविधिक ज्ञान र इन्टरपर्सनल स्कील (अरूसँग बोल्न र व्यवहार गर्न जान्ने सीप) को ज्यादै जरुरी हुन्छ। यी सबै ज्ञानहरू प्राप्त गर्नको लागि प्रशिक्षण लिनुपर्दछ। डिग्री झुण्ड्याएर मात्रै सफलताको सिंढी चुम्न सकिंदैन।
६) युवायुवतीहरूले आफ्नो मूल्याङकन, विश्लेषण, टिप्पणी आपैंm गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ। जसले गर्दा आफ्ना कमी–कमजोरीहरू पहिचान गर्न सकियोस् र त्यसलाई सुधार्दै लग्न सकियोस्।
७) भनिन्छ १०० जना मूर्ख साथीहरूभन्दा एउटा विद्वान शत्रु नै राम्रो। त्यसैले युवायुवतीहरूले कुलतमा लागेकाहरूसँग सङगत नगर्दा नै आफ्नो जीवन अगाडि बढाउन सहज हुनेछ। त्यसमा पनि १८ र १९ वर्षको उमेर भनेको ज्यादै प्रज्वलनशील उमेर हुन्छ। यस उमेरमा आफूलाई सम्हाल्न सकिएन भने जिन्दगीभरि रोदन र पीडाबाहेक केही पनि प्राप्त गर्न सकिंदैन।
८) प्रत्येक युवायुवतीले आफूलाई चिन्नु र जान्नु ज्यादै जरुरी हुन्छ। उनीहरूले यो कुरा सधैं दिमागमा राख्नुपर्यो कि हरेक व्यक्तिभित्र विशेष ऊर्जा हुन्छ। त्यो ऊर्जालाई आलोकित बनाउन सकियो भने सफलता अवश्यंभावी छ।
९) युवाहरूमा ठूलो छटपटी हुन्छ– के गरौं ? कसरी गरौं ? कसरी चाँडो सफलता प्राप्त गरौं ? म अरूजस्तो किन हुन सक्दिनँ ? आदि–इत्यादि। हडबडको काम गडबड हुन्छ। कुनै पनि वस्तु प्राप्त गर्न हतारियो भने त्यसको दुष्परिणामको भागिदार आफैं हुनुपर्दछ। सफलता पाउने अभिलाशा सबैले राख्छन् तर ज्यादै कमले त्यो प्राप्त गर्ने तयारी गर्दछन्। त्यसकारण पहिलो आवश्यकता आफूलाई तयार गर्नुमा खर्चिनुपर्छ र युवाहरूले खाली बस्नुहुँदैन। त्यस्तो काममा मात्र हात हाल्नुपर्छ जुन आफूले व्यवस्थापन गर्न सकियोस्। जसरी सङगीत सुन्दा वा सिनेमा हेर्दा आनन्द आउँछ, काम गर्दा त्यस्तै आनन्द आउनुपर्छ। त्यसैले त्यस्तो काम प्रारम्भ गर्नुपर्छ, जुन काममा आनन्द आओस्। आनन्द आउने काम गर्न सकेमा नै युवाहरू छटपटिबाट बाहिर निस्कन सक्छन्।
१०) युवाहरू ज्ञान खोज्नबाट कहिल्यै थाक्नुहुँदैन। ज्ञानको खोजी नैं जीवन र जगत्को बुझाइ हुन जान्छ, जसको फलस्वरूप राष्ट्रले प्रगति गर्न सक्छ।
११) युवायुवतीले गर्नुपर्ने कुरा के हो भने मानिसको सबैभन्दा ठूलो आवश्यकता शिक्षा मात्र होइन, अपितु राम्रो स्वास्थ्य र सत्चरित्र हो र यिनै जीवनका सबैभन्दा ठूला रक्षक हुन्।
उत्सुकता र उत्साहित हुनु युवाहरूको चरित्र हो। यो राष्ट्रलाई गतिशील युवाहरूको टड्कारो आवश्यकता छ न कि राजनीतिक दलका पिछलग्गुहरूको। जब युवाहरू दिग्भ्रमित हुन्छन्, ती दिग्भ्रमित युवाहरूलाई भ्रष्ट आचरण भएका राजनीतिक दलहरूले उपयोग मात्र गर्दछन्।
सद्भावना, सहिष्णुता र राजनीतिक संस्कार तथा संस्कृतिको विकास गरेर राष्ट्र र जनताको लागि त्याग, बलिदानको आवश्यकताबोध गराउने लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूको सार्थकता र त्यसबाट प्राप्त उपलब्धिहरूलाई युवा सम्प्रण र गतिशीलताबाट मात्र जीवन्त राख्न सकिन्छ। प्रत्येक नेपालीको सामान्य चाहना हो– राष्ट्रिय गौरवको प्रवद्र्धन, राजनीतिक स्थिरता, सुशासनको अनुभूति, सुरक्षाको प्रत्याभूति र सामाजिक संरक्षणका साथसाथै सहज जीवनयापन गर्ने अवसरको प्राप्ति। जसलाई युवाहरूले सही मार्गबाट मात्र प्राप्त गर्न सक्छन्। देशका प्रत्येक युवायुवतीले आफूलाई केही बनाउनु छ र राष्ट्रको पहिचानलाई अगाडि बढाउनु छ भन्ने सोच मात्र राखे भने १० देखि १५ वर्षभित्रमा देशले प्रगतिको फड्को मार्ने छ।
युवाहरूले बुझ्नुपर्यो कि भ्रष्टाचार र घूसखोरी हाम्रो देशको राष्ट्रिय संस्कृति र उद्योगभन्दा केही फरक नपर्ला। हाम्रो देशमा घूस उद्योगबाहेक अरू कुन चाहिँ उद्योग फस्टाएको छ र। जब युवाहरू कुनै दलको गुलाम बन्न जान्छन्, त्यहाँ खबरदारी गर्ने कोही नहुँदो रहेछ र त्यहाँ भ्रष्टाचार र घूसको उद्योग फस्टाउन थाल्दछ। परिणामस्वरूप गरिब, निमुखा, सीमान्तकृत, दलित, जनजाति, मधेसी, महिलाको उत्थान र प्रगति नेताहरूको ओठमा र दलको घोषणापत्रमा मात्र सीमित हुन्छ।
विगत १६/१७ वर्षमा नेपालको राजनीतिक सत्तामा जाने दलहरूले गरिबी र अशिक्षालाई हटाउन चाहेनन् तर केवल सत्तामा जाने प्रतिस्पर्धाका क्रममा मुलुकमा व्याप्त रहेको गरिबी र अशिक्षालाई चुनावी अस्त्रजालको रूपमा जनताको माझमा फ्ँयाक्ने काम गरे। गरिबी, अशिक्षा र बेरोजगारीको पीडाले जनतामा ठूलो छटपटी पैदा भएको छ। लाखौं होनहार युवायुवतीहरू विदेशमा गएर म्ष्चतथ,
म्बलनभच र म्भबमथि काम गर्न बाध्य छन्। आफ्नो देशलाई प्रगति उन्मुख गराउन ती विदेशिएका युवायुवतीहरूले कत्रो ठूलो भूमिका खेल्न सक्थे होलान्। तर राष्ट्रमैं बसेर उद्यमशील हुनुको सट्टामा उनीहरू विदेशिएका छन्। युवाहरूले बुझ्नुपर्यो कि जबसम्म आपैंmलाई उठाउन र सुधार्नका लागि तिमी स्वयं तयार हुँदैनौं, तबसम्म अरूले तिमीलाई उठाउन वा सुधार्न सक्दैन। त्यसैले प्रत्येक नेपाली युवायुवतीले सङ्कल्प गरौं केही बन्न, राष्ट्रको ऋण छ हामीमा त्यो पूरा गर्न। राष्ट्र, राष्ट्रियता, राष्ट्रिय स्वाधीनता र आत्मस्वाभिमानको रक्षा गर्न। जाँदाजाँदै–
बिहानीको पहिलो किरणसँगै
खुशी तथा रमाउन तिमी
सारा दु:ख कष्टलाई भुलाइ
एक नयाँ बिहानी सुरु गर्नु तिमी
हटोस् सारा दु:ख, पीडा अनि तीतापन
नयाँ वर्षको आशावादी बिहानीले
लम्किरहन सकौं हामी सधैं अगाडि
महिषासुर दैत्यहरूलाई भगाउँदै
राम्रा पाइलाहरू अगाडि बढून्
यही नै हार्दिक मङगलमय शुभकामना
सम्पूर्ण युवायुवतीहरूलाई २०६८ सालको।
साल २०६७ ले डाँडा काटी सक्यो। साल २०६७ हाम्रो राष्ट्रको लागि मात्र नभएर लगभग सबै राष्ट्रको लागि त्यति फलदायी भएन। २०६८ सालको मिर्मिरेले हामीलाई स्वागत गरिसकेको छ। विशेष गरेर १८ देखि २५ वर्षका ६० प्रतिशत युवा रहेको हाम्रो मुलुकको अहिलेसम्म विकासले काँचुली फेर्न सकेको छैन। जेजति विकास र प्रगति (झिनो मात्रामा भए पनि) यो देशमा भएको छ या त त्यो प्राकृतिकरूपले भएको प्रगति हो या निजी क्षेत्रको प्रयासबाट भएको न कि राज्यले बनाएका नीतिनियमद्वारा। साल २०६८ लाई देशका सम्पूर्ण युवायुवतीले व्यक्तिगत तहमा केही सङ्कल्प गर्नुपर्दछ।
युवाहरूको बाहुबल, दृश्यावलोकन, दृष्टिकोण, समाज र राष्ट्रिय चिन्तनले मात्र यो राष्ट्रलाई अग्रगामी दिशातर्फ डोर्याउन सम्भव प्रत्येक युवाले व्यक्तिगतरूपले केही सङ्कल्पहरू गरेर अघि बढेमा अन्तत: त्यो राष्ट्रको लागि उत्पादक हुनेछ। युवाहरूले के–के सङ्कल्प बनाउन सक्छन् त ?
१) सुर्ती, जाँड, रक्सी, गुटका, पानपराग खाने बानी परेका युवाहरूले यी बानी छाड्नुपर्छ। चटक्कै छाड्न सकिंदैन भने दिनदिनै त्यसको मात्रा र अवधि घटाउँदै लग्ने र दुई महिनाभित्रमा पूरै छाड्न सकिन्छ।
२) अधिकांश युवायुवती आफ्नो
व्यक्तित्व विकासमा ध्यान दिनुभन्दा पनि अरूको ज्यादा चियोचासो गरेर
समय खेर फाल्ने बानी परेको
देखिन्छ। सकिन्छ भने आफ्नो
प्रगतिमा ध्यान दिने बानी बसालौं।
३) धेरै युवाहरू चोकचोकमा घण्टौ उभिएर आफ्नो अमूल्य समय खेर फाल्ने गर्दछन्। त्यो समयलाई पुस्तकालयमा गएर या कुनै सीप सिकेर आफूलाई सशक्तीकरण गर्ने कोसिस गरौं।
४) आजकालका युवायुवतीहरू आफ्नो अधिकांश समय मोबाइलमा झुन्डिएर खेर फालिरहेको यत्रतत्र देख्न सक्छौं। सङ्कल्प गर्नुपर्यो कि मोबाइलको दुरूपयोग गर्दिनँ भनेर। मोबाइलको रिचार्ज किन्नलाई ती युवायुवतीहरूले आफ्ना अभिभावकलाई झूटो बोल्नुपर्छ। झूटो बोल्दाबोल्दै त्यो उनीहरूको आचरण बन्छ र आचरण भ्रष्ट हुँदै गएपछि मानिस भ्रष्टाचारी, व्यभिचारी र दुराचारी हुन्छ। अन्तत: त्यस्ता युवायुवती राष्ट्रकै लागि अभिशाप हुन्छन्।
५) प्राज्ञिक (ब्अबमझष्अ) शिक्षाले मात्र अघि बढ्न सकिंदैन। त्यसको लागि सीप, प्राविधिक ज्ञान र इन्टरपर्सनल स्कील (अरूसँग बोल्न र व्यवहार गर्न जान्ने सीप) को ज्यादै जरुरी हुन्छ। यी सबै ज्ञानहरू प्राप्त गर्नको लागि प्रशिक्षण लिनुपर्दछ। डिग्री झुण्ड्याएर मात्रै सफलताको सिंढी चुम्न सकिंदैन।
६) युवायुवतीहरूले आफ्नो मूल्याङकन, विश्लेषण, टिप्पणी आपैंm गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ। जसले गर्दा आफ्ना कमी–कमजोरीहरू पहिचान गर्न सकियोस् र त्यसलाई सुधार्दै लग्न सकियोस्।
७) भनिन्छ १०० जना मूर्ख साथीहरूभन्दा एउटा विद्वान शत्रु नै राम्रो। त्यसैले युवायुवतीहरूले कुलतमा लागेकाहरूसँग सङगत नगर्दा नै आफ्नो जीवन अगाडि बढाउन सहज हुनेछ। त्यसमा पनि १८ र १९ वर्षको उमेर भनेको ज्यादै प्रज्वलनशील उमेर हुन्छ। यस उमेरमा आफूलाई सम्हाल्न सकिएन भने जिन्दगीभरि रोदन र पीडाबाहेक केही पनि प्राप्त गर्न सकिंदैन।
८) प्रत्येक युवायुवतीले आफूलाई चिन्नु र जान्नु ज्यादै जरुरी हुन्छ। उनीहरूले यो कुरा सधैं दिमागमा राख्नुपर्यो कि हरेक व्यक्तिभित्र विशेष ऊर्जा हुन्छ। त्यो ऊर्जालाई आलोकित बनाउन सकियो भने सफलता अवश्यंभावी छ।
९) युवाहरूमा ठूलो छटपटी हुन्छ– के गरौं ? कसरी गरौं ? कसरी चाँडो सफलता प्राप्त गरौं ? म अरूजस्तो किन हुन सक्दिनँ ? आदि–इत्यादि। हडबडको काम गडबड हुन्छ। कुनै पनि वस्तु प्राप्त गर्न हतारियो भने त्यसको दुष्परिणामको भागिदार आफैं हुनुपर्दछ। सफलता पाउने अभिलाशा सबैले राख्छन् तर ज्यादै कमले त्यो प्राप्त गर्ने तयारी गर्दछन्। त्यसकारण पहिलो आवश्यकता आफूलाई तयार गर्नुमा खर्चिनुपर्छ र युवाहरूले खाली बस्नुहुँदैन। त्यस्तो काममा मात्र हात हाल्नुपर्छ जुन आफूले व्यवस्थापन गर्न सकियोस्। जसरी सङगीत सुन्दा वा सिनेमा हेर्दा आनन्द आउँछ, काम गर्दा त्यस्तै आनन्द आउनुपर्छ। त्यसैले त्यस्तो काम प्रारम्भ गर्नुपर्छ, जुन काममा आनन्द आओस्। आनन्द आउने काम गर्न सकेमा नै युवाहरू छटपटिबाट बाहिर निस्कन सक्छन्।
१०) युवाहरू ज्ञान खोज्नबाट कहिल्यै थाक्नुहुँदैन। ज्ञानको खोजी नैं जीवन र जगत्को बुझाइ हुन जान्छ, जसको फलस्वरूप राष्ट्रले प्रगति गर्न सक्छ।
११) युवायुवतीले गर्नुपर्ने कुरा के हो भने मानिसको सबैभन्दा ठूलो आवश्यकता शिक्षा मात्र होइन, अपितु राम्रो स्वास्थ्य र सत्चरित्र हो र यिनै जीवनका सबैभन्दा ठूला रक्षक हुन्।
उत्सुकता र उत्साहित हुनु युवाहरूको चरित्र हो। यो राष्ट्रलाई गतिशील युवाहरूको टड्कारो आवश्यकता छ न कि राजनीतिक दलका पिछलग्गुहरूको। जब युवाहरू दिग्भ्रमित हुन्छन्, ती दिग्भ्रमित युवाहरूलाई भ्रष्ट आचरण भएका राजनीतिक दलहरूले उपयोग मात्र गर्दछन्।
सद्भावना, सहिष्णुता र राजनीतिक संस्कार तथा संस्कृतिको विकास गरेर राष्ट्र र जनताको लागि त्याग, बलिदानको आवश्यकताबोध गराउने लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूको सार्थकता र त्यसबाट प्राप्त उपलब्धिहरूलाई युवा सम्प्रण र गतिशीलताबाट मात्र जीवन्त राख्न सकिन्छ। प्रत्येक नेपालीको सामान्य चाहना हो– राष्ट्रिय गौरवको प्रवद्र्धन, राजनीतिक स्थिरता, सुशासनको अनुभूति, सुरक्षाको प्रत्याभूति र सामाजिक संरक्षणका साथसाथै सहज जीवनयापन गर्ने अवसरको प्राप्ति। जसलाई युवाहरूले सही मार्गबाट मात्र प्राप्त गर्न सक्छन्। देशका प्रत्येक युवायुवतीले आफूलाई केही बनाउनु छ र राष्ट्रको पहिचानलाई अगाडि बढाउनु छ भन्ने सोच मात्र राखे भने १० देखि १५ वर्षभित्रमा देशले प्रगतिको फड्को मार्ने छ।
युवाहरूले बुझ्नुपर्यो कि भ्रष्टाचार र घूसखोरी हाम्रो देशको राष्ट्रिय संस्कृति र उद्योगभन्दा केही फरक नपर्ला। हाम्रो देशमा घूस उद्योगबाहेक अरू कुन चाहिँ उद्योग फस्टाएको छ र। जब युवाहरू कुनै दलको गुलाम बन्न जान्छन्, त्यहाँ खबरदारी गर्ने कोही नहुँदो रहेछ र त्यहाँ भ्रष्टाचार र घूसको उद्योग फस्टाउन थाल्दछ। परिणामस्वरूप गरिब, निमुखा, सीमान्तकृत, दलित, जनजाति, मधेसी, महिलाको उत्थान र प्रगति नेताहरूको ओठमा र दलको घोषणापत्रमा मात्र सीमित हुन्छ।
विगत १६/१७ वर्षमा नेपालको राजनीतिक सत्तामा जाने दलहरूले गरिबी र अशिक्षालाई हटाउन चाहेनन् तर केवल सत्तामा जाने प्रतिस्पर्धाका क्रममा मुलुकमा व्याप्त रहेको गरिबी र अशिक्षालाई चुनावी अस्त्रजालको रूपमा जनताको माझमा फ्ँयाक्ने काम गरे। गरिबी, अशिक्षा र बेरोजगारीको पीडाले जनतामा ठूलो छटपटी पैदा भएको छ। लाखौं होनहार युवायुवतीहरू विदेशमा गएर म्ष्चतथ,
म्बलनभच र म्भबमथि काम गर्न बाध्य छन्। आफ्नो देशलाई प्रगति उन्मुख गराउन ती विदेशिएका युवायुवतीहरूले कत्रो ठूलो भूमिका खेल्न सक्थे होलान्। तर राष्ट्रमैं बसेर उद्यमशील हुनुको सट्टामा उनीहरू विदेशिएका छन्। युवाहरूले बुझ्नुपर्यो कि जबसम्म आपैंmलाई उठाउन र सुधार्नका लागि तिमी स्वयं तयार हुँदैनौं, तबसम्म अरूले तिमीलाई उठाउन वा सुधार्न सक्दैन। त्यसैले प्रत्येक नेपाली युवायुवतीले सङ्कल्प गरौं केही बन्न, राष्ट्रको ऋण छ हामीमा त्यो पूरा गर्न। राष्ट्र, राष्ट्रियता, राष्ट्रिय स्वाधीनता र आत्मस्वाभिमानको रक्षा गर्न। जाँदाजाँदै–
बिहानीको पहिलो किरणसँगै
खुशी तथा रमाउन तिमी
सारा दु:ख कष्टलाई भुलाइ
एक नयाँ बिहानी सुरु गर्नु तिमी
हटोस् सारा दु:ख, पीडा अनि तीतापन
नयाँ वर्षको आशावादी बिहानीले
लम्किरहन सकौं हामी सधैं अगाडि
महिषासुर दैत्यहरूलाई भगाउँदै
राम्रा पाइलाहरू अगाडि बढून्
यही नै हार्दिक मङगलमय शुभकामना
सम्पूर्ण युवायुवतीहरूलाई २०६८ सालको।